Uluslararası Sendikalar Konfederasyonu’nun (ITUC) yayımladığı “Küresel Haklar Endeksi” raporu tüm dünyada yükselen enflasyon ve artan baskılar sonucu işçi haklarının gerilediğini ortaya koyuyor. Bu durum “işçi hakları çöküyor” olarak ifade ediliyor.

Küresel Haklar Endeksi, 148 ülkede işçi haklarının ve sendikal mücadelenin durumu incelenerek, somut olaylar temel alınarak hazırlanıyor. Kapitalist sistemin yol açtığı ekolojik kriz, göç krizi, gıda krizi gibi çok boyutlu krizlerin etkisi ve şiddeti derinleşiyor. Buna bağlı olarak artan işsizlik, hayat pahalılığı, yoksulluk, açlık, yaşam alanlarının yok olması karşısında tüm dünyada protestolar ve işçi mücadeleleri de büyüyor. Rapordaki veriler sermaye sınıfının hem Türkiye’de hem de dünyada işçi sınıfının isyan potansiyelini gördüğünü ve bunu büyütecek olan örgütlü güçlere saldırdığını gösteriyor.

Türkiye işçiler için en kötü 10 ülke arasında

Rapora göre Türkiye bu yıl da Bangladeş, Belarus, Brezilya, Kolombiya, Mısır, Myanmar, Filipinler, Guatemala ile birlikte işçiler için en kötü 10 ülke arasında yer aldı. Türkiye ile ilgili bölümde 2021 yılı 1 Mayıs’ında pandemi önlemleri bahane edilerek 221 kişinin gözaltına alınmış olmasının yanı sıra işçi eylemlerine yapılan polis saldırılarına vurgu yapıldı. Gebze’de faaliyet gösteren Farplas fabrikasında Birleşik Metal-İş Sendikasına üye olan işçilerin işten atılması üzerine protestoların başlaması ve işçilerin fabrikayı işgali sonrası polisin işçilere uyguladığı şiddet, Türkiye’de sermayenin sendika düşmanlığına örnek olarak gösterildi. Türkiye’de sendika düşmanlığının ve sendikalarda örgütlenen işçilere uygulanan polis şiddetinin ve baskıların sistematik hale geldiği vurgulandı.

Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi’nin (DİSK-AR) yayımlanan rapordan derleyerek hazırladığı dünya genelindeki durumu gösteren maddeler ise şöyle:

• Bu yıl El Salvador, Nijer ve Suudi Arabistan için ülke notları iyileşirken Ermenistan, Afganistan, Avustralya, Burkina Faso, Gine, Jamaika, Lesoto, Hollanda, Tunus ve Uruguay için kötüleşti.
• 13 ülkede sendikacılar öldürüldü. Ülkelerin yüzde 41’inde ifade ve toplanma özgürlüğü ihlal edildi. 69 ülkede işçilere yönelik keyfi tutuklamalar ve gözaltılar yaşandı. Ülkelerin yüzde 66’sı işçilerin adalete erişimini engelledi veya kısıtladı.
• 113 ülke, işçileri sendika kurma veya sendikaya katılma haklarından mahrum bıraktı. Bu sayı 2021’de 106 idi. Afganistan, Burkina Faso, Myanmar, Suriye ve Tunus’taki işçiler, işyeri temsilinden dışlandı.
• Ülkelerin yüzde 77’si işçilerin sendika kurma ve sendikaya üye olma hakkını engelledi.
• Ülkelerin yüzde 74’ünde yetkililer sendikaların tescilini engelledi. Afganistan, Belarus, Mısır, Ürdün, Hong Kong, Myanmar ve Sudan’daki bağımsız sendikal faaliyetlere yönelik devlet baskısı arttı.
• 50 ülke işçileri fiziksel şiddete maruz bıraktı. 2021’de bu sayı 45’ti.
• Ülkelerin yüzde 87’si grev hakkını ihlal etti. Belarus, Mısır, Hindistan, Myanmar, Filipinler ve Sudan’daki grevler, sendika liderlerinin tutuklanması veya şiddetli baskıyla söndürüldü.
• Her beş ülkeden dördü toplu pazarlığı engelledi. Toplu pazarlık hakkı kamuda ve özel sektörde aşındırıldı. Tunus’ta, başbakanın izni olmadan sendikalarla müzakere yapılmasını yasakladı.

Pandemi öncesi yükselen işçi-emekçi isyanları ve eylemleri pandemi bahane edilerek tüm dünyada bir müddet geriletilmiş olsa da bu çok uzun sürmedi. ABD’den İran’a işçiler, pandeminin kapitalizmin 2020 krizini daha da derinleştirmesinin yol açtığı hak gasplarına, toplumsal eşitsizliğin büyümesine karşı alanlara çıkarak tepkilerini göstermeye başladılar. Giderek büyüyen gıda krizinin diğer sorunlarla birleşerek işçi sınıfının geniş kesimlerini açlıkla karşı karşıya getirmesi son dönemlerde “gıda isyanlarının” sayısını arttırdı. Sri Lanka, İran, Lübnan ve Peru’nun ardından emekçiler son olarak Ekvador’da yükselen gıda fiyatlarına, hayat pahalılığına, işsizlik ve yoksulluğa karşı ayağa kalktılar. Kapitalizmin krizleri derinleştikçe, sorunlar yumağı büyüdükçe dünyanın her yerinde sınıf mücadelesi de keskinleşiyor.