Enflasyon, hayat pahalılığı, düşük ücretler, alım gücünün düşmesi, işsizlik… Emekçilerin yaşamı her geçen gün daha da zorlaşıyor. Özellikle büyük şehirlerde ev kiraları almış başını giderken okulların açılmasıyla birlikte işçi aileleri nasıl geçineceklerini kara kara düşünüyorlar. Büyük bir lütufmuş gibi sunulan Temmuz ayındaki asgari ücret zammı çoktan erirken emekçilerin sırtındaki borç yükü katlanarak artıyor.

Bugün sokakta herhangi birini çevirip ay sonunu nasıl getirdiğini sorsak, cevap “kredi kartı ve borçla” olacaktır. Ücretler daha cebe girmeden buharlaşıp uçarken, kredi kartı kullanmayan neredeyse kalmadı. Birden fazla kredi kartı kullanmak zorunda kalanların sayısı da az değil. Son yıllarda “borcu borçla kapatmak” en sık başvurulan yol oldu ve giderek daha da yaygınlaştı. Ama aslında emekçiler borcu borçla kapatamıyor sadece öteliyorlar! Çünkü borçlar kapanmıyor, aksine büyüyor. Özellikle bankalardan alınan kredi borçları katlanarak büyüyüp kâbus haline geliyor.

Bankalararası Kart Merkezi yani BKM’nin Temmuz ayında açıkladığı verilere göre yaklaşık 84 milyon nüfusluk Türkiye’de kredi kartı sayısı 92 milyonu aşmış durumda. Yine aynı verilere göre geçen yıl Temmuz ayıyla kıyaslama yapıldığında kredi kartları, banka kartları ve ön ödemeleri kartlarla yapılan ödemeler yüzde 109 artarak yaklaşık 317 milyar lira olurken, bu tutarın yaklaşık 249 milyar lirası kredi kartlarından yapılan ödemelerden oluşuyor. Yani hem kredi kartı sayısında hem kredi kartıyla yapılan alışverişlerde sıçramalı bir artış var. Peki ya borçlar?

Kredi kartı borçlarını ödeyemeyip yasal takibe düşenlerin sayısı her geçen gün artıyor. Mayıs 2022 itibariyle bu sayı 4 milyonu aşmıştır. Yasal takibe düşmeyenlerin durumu ise çok da farklı değil. Tüketici Birliği Federasyonunun “Cüzdanımızda Ne var?” başlıklı araştırmasına göre kredi kartı kullananların yüzde 33’ü hesap özetinin tamamını ödeyememektedir. Yine aynı araştırmaya göre 36 milyon kredi kartının limiti daha dönem bitmeden dolmaktadır. Üstelik kredi kartıyla yapılan harcamalar lüks ihtiyaçlara yönelik değil, temel ihtiyaç maddeleri için yapılan harcamalardır. İşçi aileleri artık markette, manavda, hatta pazarda dahikredi kartı kullanmak zorunda kalıyorlar.

Kredi kartı kullanımının yanı sıra ihtiyaç kredisi alanların sayısı da artmış durumda. İktidarın çok övündüğü ekonomi politikalarından biri olan faiz oranlarının düşürülmesiyle birlikte, geçinemeyen milyonlara kredi yolu işaret ediliyor. Bankalar sürekli arayıp ihtiyaç kredisi ya da nakit avans teklifinde bulunuyorlar. Ceplerinde parası olmayan milyonlar kredi çekmek zorunda bırakılıyor. İhtiyaç kredisinde en yüksek artış gösteren il yüzde 36 ile İstanbul olurken, Kocaeli ve Ankara gibi büyük şehirler de benzer durumdalar.

Krediye başvuranların çoğu düşük limitli kredi çekenlerden oluşuyor. Bu durum ihtiyaç kredilerinin ev, arsa gibi taşınmaz malların alınması için değil, temel ihtiyaçlar için çekildiğinin göstergesidir. Yeme içme, elektrik, doğalgaz, su faturaları, okul masrafları, ulaşım ücretleri ve dahası… Bir insanın yaşayabilmesi için en asgari düzeydeki ihtiyaçlarını karşılaması bile borçsuz mümkün görünmüyor. Temmuz ayı açlık sınırı 7 bin liraya dayanmışken, yoksulluk sınırı 22 bin lirayı aşmışken asgari ücrete mahkûm edilen işçilerin önünde borç dağlarının yükselmemesi mümkün olabilir mi?

Peki ya kredi borçlarını ödeyemeyenler? Kredi borçlarını ödeyemeyen ve haciz işlemleri için icraya verilen kişi sayısı da her geçen gün artmaktadır. 2021’in sonunda yaklaşık 22,5 milyon olan icra dosyası sayısı 2022 Temmuz itibariyle 24 milyonu aştı. İcra dosyası bulunan çalışanların maaşları daha ceplerine girmeden üçte biri kesiliyor. Patronlar icralık durumda olan çalışanlarının nereye borcu olduğu da dâhil çeşitli bilgilere sahip olabiliyor. Bu durum işçiler üzerindeki baskıyı daha da arttırıyor.

İşçiler için sefalet tablosu ağırlaşıyor, yıkımın boyutları genişliyor. Elektrik ve doğalgaza yapılan yüzde 20’lik zamlar kışın nasıl çetin geçeceğinin habercisi. Kiraların yeni dönemde artacağı biliniyor. Bu ağır tabloya rağmen siyasi iktidar “sabır” tavsiyeleri veriyor. Sermaye sahipleri kârlarını daha da arttırmaya bakıyor. Yüksek enflasyon ve hayat pahalılığı emekçilerin yoksulluğunu arttırırken, bankalar ve tekeller kârlarını katlayarak arttırıyorlar. Yüzde 700’lere varan kârlar açıklayan bankaların kimin parasıyla zenginleştiği emekçilerin borç dağlarından belli oluyor. Emekçilerin kursağındaki lokmayı çalanlar ülkedeki ekonomi tablosundan pek memnunlar! İktidarın dağıtmaya çalıştığı sahte umutlar artık gerçekleri gizleyemiyor. İşçiler yoksulluğun çığ olup geldiğini görmek ve bu duruma karşı güçlerini birleştirmek, bulundukları her yerde dayanışmayı büyütmek, yani örgütlenmek zorundadır.