16-20 Eylül DGM Direnişi ve İşçi Sınıfının Gücü

Mahkemeleri çağrıştıran her şey insana soğuk gelir; tutuklanmak, yargılanmak, ceza almak, hapsedilmek… Bunu çok iyi bilen egemen sınıflar, emekçi halkı korkutmak, sindirmek amacıyla çeşitli mahkemeler kurmuş, düzenlerine karşı gelen insanları yargılayarak hapse atmaktan geri durmamışlardır. Milliyetçi Cephe hükümeti de 1976’da DGM denilen burjuva mahkemelerini hayata geçirmek istemişti. Çünkü ezilmeye, haksızlığa karşı çıkan işçi sınıfının gücü büyüyordu ve sermaye hükümeti bu gücü ezmek istiyordu.

O yıllarda ülkeyi yöneten MC hükümeti AP, MSP, MHP, CGP gibi işçi ve emekçi düşmanı partilerden oluşan bir koalisyondu. Onlar sermayenin daha fazla kazanmasını, vergilerin arttırılmasını, yeni zenginler türemesini istiyorlardı. Türkiye’deki sermaye sınıfının olabildiğince hızlı büyümesini arzuluyorlardı. Birlik içinde davranan, grev, sendikal örgütlenme, gösteri ve yürüyüş gibi eylemlere başvurmaktan geri durmayan işçi sınıfı, MC’nin planlarını engelliyordu. MC toplumun sesini boğmak istiyordu ama sendikalar ve sosyalist partiler bu sermaye hükümetinin politikalarına karşı durmakta kararlıydı.

DİSK’in tarihe geçecek 16-20 Eylül DGM Direnişi, Yönetim Kurulunun Taksim Anıtına çelenk koymasıyla başladı. Peki ya fabrikalar? Öğle saatlerinde İstanbul, Ankara, Bursa, Adana, İzmir, Antalya, Kayseri, Diyarbakır, Mersin ve Manisa’da işçiler kısmen iş bırakarak kısmen iş yavaşlatarak eyleme başladılar. İkinci gün Petrol-İş’in örgütlü olduğu İpraş ve Aliağa rafinerilerinde de üretim durdu. MESS yayınladığı bildiriyle eylemi kanunsuz olarak nitelendirdi ve destek veren işçileri işten atmakla, uğradığı zararları işçilere ödettirmekle tehdit etti. Üçüncü gün Ereğli Demir Çelik fabrikaları da eyleme katıldı. Beşiktaş’tan Taksim’e uzanan bir konvoy ile araçlı eylem organize edildi. İlk gün 100 bin kişinin destek verdiği eylem, 20 Eylülde 300 binleri aştı.

20 Eylül Pazartesi günü eyleme destek verenler tutuklanmaya başlandı. 21 Eylülde polis gözdağı vermek amacıyla DİSK Genel Merkezini aradı. 22 Eylül günü Kemal Türkler ve DİSK yöneticileri mahkemeye çıktılar ve serbest bırakıldılar. Aynı gün eylemde olan Profilo fabrikasında Yakup Keser adlı işçi uğradığı saldırı neticesinde hayatını kaybetti. Profilo işçileri DGM direnişine destek vermiş, bu nedenle işten atılan arkadaşlarına direnişle sahip çıkmışlardı. 40 bin kişi Ankara’da DGM yasasını protesto etti. 24 Eylülde Meclis, bayram nedeniyle oturumlarına ara verdi. Tekrar toplandığında milletvekilleri yeterli sayıya ulaşmadığı için DGM yasası düştü.

“DGM’yi Ezdik Sıra MESS’te” sloganı hapisten DİSK’in gazetesine değerlendirmede bulunan bir grup işçiye aitti. Gerçekten de işçiler başlarına nice belalar açacak DGM’leri, DİSK öncülüğünde ezmişlerdi. Fakat 12 Eylül 1980 askeri faşist darbesiyle işçi sınıfının hakları yok edildi. İşçi sınıfının baskısı nedeniyle DGM’leri kuramayan sermaye sınıfı, ordunun imdadına yetişmesiyle bunu başardı. Kurulan faşist rejim yeni bir Anayasa hazırladı ve işçi sınıfının kazanımlarını ortadan kaldırdı. Hak ve özgürlükler yok edildi, toplum uzun yıllar sürecek baskılara maruz bırakıldı. Bugün artık DGM’ler yok ama tek adam rejiminin mahkemeleri DGM’leri aratmıyor.

45. yılında DGM direnişi işçi sınıfının, mücadelesiyle topluma nefes aldırabilecek yegâne güç olduğunu bir kez daha gösteriyor. İşçi sınıfı örgütlü olursa, siyasal ve sendikal örgütleri güçlenirse, sendikalar güçlenip mücadele ederse demokratik haklar gelişir, özgürlükler boy atar ve işçi sınıfının yaşam koşulları iyileşir. İşçi sınıfının ekonomik ve demokratik haklarını geliştirip korumasının tek yolu örgütlü mücadeledir. Örgütlü işçi sınıfı ve mücadeleci güçlü sendikalar olmadan demokratik haklar ilerletilip korunamaz, hak ve özgürlük bilinci, demokrasi bilinci kitlelerin düşüncesinde kök salmaz!

Sefaköy’de bulunan Bimak Takım Tezgâhları fabrikasında sendika temsilciliği yapmış olan Kazım Gümüş ise direniş sırasında 22 yaşındaydı ve frezeci olarak işe yeni girmişti. Gümüş, direnişi ve sonrasını şöyle anlatıyor: “DGM Yasası’na Maden-İş, o zamanki sivil toplum örgütleri şiddetle karşı çıktı. Ben de daha yeni işe başladığım fabrikada sıradan bir sendika üyesi olarak direnişe aktif olarak katıldım. Öne çıkmam ilerideki günlerde benim fabrikada temsilci seçilmemi sağladı. Çalıştığım fabrikada 1 ayda ortalama 23 veya 26 adet 3-4 metre boyunda torna ve demir işleme tezgâhı üretiliyordu. Direniş sırasında bu sayı ayda 8 ilâ 10 adede kadar düşmüştü. İşyeri sahipleri ve özellikle genel müdür bizi hapis ve işten atılmakla tehdit ediyordu. Fabrikanın etrafında 24 saat boyunca polisler dolaşmaya başlamıştı. İşi yavaşlattığımız için mahkemeye verilmiştik. Bölgemizde her mahkeme gününde yüzlerce kişi otobüslerle adliyeye akın ediyorduk. Bu direniş sayesinde DGM Yasası Meclis’ten geçmedi. Biz kazanmıştık. Maden-İş’e üyeliğim siyasi yapımdan önce gelir. İyi ki bu sendikayla üyesi olarak tanışmışım. Bu onuru hâlâ yüreğimde taşıyorum…”