Hakları için mücadele eden işçi sınıfı karşısında korkusu büyüyen patronlar sınıfı, çareyi DİSK’i kapattırmakta buldular. Ancak bu girişim beklediklerinden çok daha büyük bir direnişle karşılaştı. 15-16 Haziran 1970’te 150 bin işçi iş bırakarak sokaklara döküldüğünde patronlar korkudan İstanbul’u terk ettiler. 15-16 Haziran 1970 Büyük İşçi Direnişi sayesinde DİSK’in kapatılmasının önünü açan yasa meclisten geri çekildi.

15-16 Haziran Direnişçi aydınları da derinden etkilemişti. İşçi sınıfının toplumsal kurtuluşun öncü gücü olduğu inkâr edilemezdi. 15-16 Haziran üzerine çok sayıda şiir yazıldı, onlardan biri de Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın Yürüyen İşçiler Kapılarında İstanbul’un adlı şiiriydi:

Yürürüz devrim gününde
Bütün ulusun önünde
Toprak bu yurt denen toprak
Bu yurt benim elim aya’m
Bu yurt benim elim aya’mla kurtulacak.
İşçi yürür mü yürür ya
Koca illere varır ya
Ağayı beyi görür ya
Kalmadı gerçeğe uzak
Bu yurt benim elim aya’m
Bu yurt benim elim aya’mla kurtulacak.
Ölü girer gecesine
Ulaşır dağ yücesine
Bittim dedim nicesine
Sustular taşlar gibi bak
Bu yurt benim elim aya’m
Bu yurt benim elim aya’mla kurtulacak.
Kişi kişiye kul değil
Neden karanlık al değil
Yeryüzü uzun yol değil
Varılır gökler aşarak
Bu yurt benim elim aya’m
Bu yurt benim elim aya’mla kurtulacak.

1977 1 Mayıs’ı ise kadın, erkek, genç, yaşlı beş yüz bin işçinin alana aktığı en kitlesel 1 Mayıs oldu. Ne var ki işçilerin yükselen mücadelesinin önünü kesmek isteyen sermayenin ve temsilcilerinin ilk provokasyonu da bu 1 Mayıs’ta gerçekleşmişti. Mitingin sonlarına doğru binaların çatısından açılan ateşle 34 işçi yaşamını yitirdi. Sermaye sınıfı, işçi sınıfının tarihindeki en kitlesel 1 Mayıs’ı “Kanlı 1 Mayıs” olarak tarihe yazdırdı. Ancak işçi sınıfı geri çekilmedi. 1978 yılında yine yüz binler vardı 1 Mayıs meydanında.

Patronlar sınıfının canını en çok yakan grevlerden biri 1977 yılında Maden-İş’te örgütlü metal işçilerinin başlattığı MESS grevleri oldu. MESS’e bağlı patronlar ülkenin en güçlü sermaye grubunu oluşturuyordu. Ama işçiler 8 ay boyunca sürdürdükleri grevle patronlara kök söktürdüler. İşçiler greve çıkarken “DGM’yi ezdik, sıra MESS’te!” diyorlardı. MESS, işçilerin grevini kırmak için tüm gücünü kullanmış, her türlü çirkefliği yapmış ama yine de başaramamıştı. İşçiler uyanmıştı bir kere ve grev kazanımla sonuçlandı. İşçilerin uyanışını ve değişimini grevci bir işçi şu dizelerle anlatıyordu:

Darbeden sonra Sakıp Sabancı, Vehbi Koç, Halit Narin sürekli Kenan Evren’in kapısını çalıyor, hem teşekkür ediyor ve hem de taleplerini sıralıyorlardı. Evren’e yazdığı mektupta şöyle diyordu Vehbi Koç:

“Yakalanan anarşistlerin ve suçluların mahkemeleri uzatılmamalı ve cezaları süratle verilmelidir. Polis teşkilatını teçhiz ederek ve kuvvetlendirerek imkânlar genişletilmeli, gerekli kanunlar bir an önce çıkarılmalıdır. İşçi-işveren ilişkilerini düzenleyecek olan kanunlar asgari hata ile çıkarılmalıdır. Bazı sendikaların Türk Devleti’ni ve ekonomisini yıkmak için bugüne kadar yaptıkları aşırı hareketler göz önünde bulundurulmalıdır. DİSK’in kapatılmış olmasından dolayı bir kısım işçiler, sendikal münasebetler yönünden bekleyiş içindedirler. Militan sendikacılar bu işçileri tahrik etmek ve faaliyeti devam eden sendikaların yönetim kadrolarına sızarak kendi davalarını devam ettirmek niyetindedirler. Bu durum bilinmeli, hazırlanacak kanunlarda gerekli tedbirler alınmalıdır. Komünist Parti’nin, solcu örgütlerin, Kürtlerin, Ermenilerin, birtakım politikacıların kötü niyetli teşebbüslerini devam ettirecekleri muhakkaktır, bunlara karşı uyanık olunmalı ve teşebbüsleri mutlaka engellenmelidir. Zatıâlilerine ve arkadaşlarınıza muvaffakiyetler temenni ediyorum. Emrinize amadeyim.”

Sermaye sınıfının sözcülerinden TİSK genel başkanı Halit Narin darbeden sonra işçileri kastederek “bugüne kadar onlar güldü, şimdi gülme sırası bizde” demişti. 1980’den öncesini “korkunç bir dönem” olarak tanımlamıştı. 2012 yılında TBMM Darbe Komisyonu’na “görüşleri alınmak üzere” çağrılan Halit Narin, hem büyük bir ikiyüzlülükle mağdur rolü oynamaya devam ediyordu hem de darbenin işçi sınıfına karşı yapıldığını tekrar ediyordu:

“…Bizim yaptığımız iş gayet basit ve gayet net. İşçiyi işinin başında tutmak, işvereni işine sahip kılarak çalışmasına devam ettirmek gibi bir fonksiyonu, bugünün bütün ağır şartlarına rağmen devam ettirmeye çalıştık. Bu şartı herkes hatırlamayabilir, hele genç arkadaşlar… O günün şartlarında İstanbul’dan Kocaeli’ne kadar yollarda çalışan iki taraflı hiçbir fabrikada faaliyet yoktu, hepsi grev hâlindeydi. Yani Türkiye’de bu grevlerin getirmiş olduğu büyük bir salgın hastalık gibi, bütün işyerlerine yayılmıştı maalesef ve her günkü hadiselerden dolayı da ölenlerimize acımaktan, yapılan hadiselere karşı aciz bir durumda kalmaktan hepimiz çok müteessirdik. Ama birinci işimiz işvereni işçinin başında tutmak, ikinci işimiz de işçiyi işinin içinde tutmak olan bir vazifemiz vardı ve bunu da zamanın sendikalarıyla, Türk-İş’e bağlı sendikalarla daha rahat çalışarak, DİSK’e bağlı sendikalarla biraz daha fazla aleyhte çalışmalarla sürdürmeye devam ettik. Bu dönemin benim ve arkadaşlarım için çok rahat bir dönem olduğunu söylemek hemen hemen mümkün değil. Her türlü ağır şartların getirdiği, ağır baskının getirmiş olduğu bir sekiz on sene geçirdik…”

Sözde işçi cephesinin sözcüleri olan Türk-İş ve Hak-İş yöneticileri de darbecilere methiyeler düzenlerin arasındaydı. Türk-İş Genel Başkanı İbrahim Denizcier, Kenan Evren’e şu mesajı göndermişti:

“Türk-İş topluluğu, zat-ı devletlerinizin bildirisinde de açıkça yer aldığı üzere, ülkemizin huzuru, devletimizin bütünlüğü ve milletimizin bölünmezliğini sağlamak amacıyla Türk Silahlı Kuvvetlerimizi yönetime bütünü ile el koyma mecburiyetinde bırakan bir gerçekle karşı karşıya bırakıldığının bilinci içindedir… Milletin bağrından çıkan ordumuzun tam bir bütünlük içinde milletimize huzur ve güven veren bu davranışının milletimiz ve memleketimiz için hayırlı olmasını temenni ile Türk-İş topluluğu adına saygılarımı arz ederim.”

12 Eylül darbesi aynı zamanda geçmişle gelecek arasındaki köprüyü kesti, toplumu hafızasızlaştırdı. Darbeden sonra işçi sınıfını bölüp parçalamak için dinsel, mezhepsel ve kültürel farklılıkları daha fazla kışkırtıp öne çıkardılar. Sendikalaşmak, hakkını aramak kötülendi, suçmuş gibi gösterildi. Mücadeleci sendikacılar ve işçiler karalandı, “terörist” muamelesi yapıldı. Eski deneyimli işçi kuşakları geri çekilirken, yeni kuşak işçiler bu yalan ve safsatalarla büyüdü. Zaman içinde hak arama bilinci zayıfladı, diplere vurdu.

İşçi sınıfının yeni kuşakları her mücadeleye atıldıklarında eski mücadele deneyimlerinden bihaber, örgütsüz ve bilinçsiz olmanın sancılarını yaşadılar, yaşıyorlar. 1980 öncesinin kazanımlarına hiçbir zaman ulaşamadıkları gibi yeni hak gasplarıyla karşı karşıya kaldılar. Bugün sendikasızlaştırma alıp başını gitmişse, taşeronluk sistemi oturtulmuşsa, güvencesiz ve güvenliksiz çalışma koşulları hâkim kılınmışsa, iş kazaları ve ölümler sıçramalı bir şekilde artmışsa, iş saatleri uzatılmışsa, işçi sınıfının alım gücü gerilemişse, emeklilik yaşı 65’lere çıkarılmışsa bütün bunlar için yolu düzleyen 12 Eylül faşizmidir.