Parsons ve Arkadaşları Hâlâ Aramızda

1800’lerin ikinci yarısından itibaren Avustralya, ABD ve Avrupa’da işçiler 8 saatlik işgünü talebiyle mücadeleye girişmişlerdi. 1884’te tüm Amerika’da 8 saatlik işgünü için bir kampanya yürütülüyordu. Aynı zamanda Amerika’yı dalga dalga sarsan bir ekonomik kriz yaşanıyordu. 1885’te şiddetli bir kriz dalgasına kapılan Şikago’da on binlerce insan işini kaybetti, açlığa sürüklendi. İşsizler acınası bir manzara oluşturuyor, evsiz insanlar sokaklarda soğuk ve açlıkla boğuşuyor, çocuklar basit hastalıklar nedeniyle ölüyordu. İşte bu durum işçi sınıfının öfkesini bilemiş, 8 saatlik işgünü mücadelesini yeniden canlandırmıştı.

Emek örgütleri Amerikalı işçilere 8 saatlik işgünü talebiyle bir gün iş bırakma ve genel greve çıkma çağrısı yaptılar. 1 Mayıs’ta genel greve çıkılacak ve ondan sonra bir daha 8 saatten fazla çalışılmayacaktı. Tüm kentlerde grev için hazırlıklar başladı ancak Parsonsların yaşadığı Şikago açık ara öndeydi. 1 Mayıs 1886’da Şikago’da 80 bin işçinin katıldığı bir gösteri düzenlendi. Bu durum küçük çocukları yanlarında mitinge katılan, konuşmalar yapan Parsonsları ve arkadaşlarını coşkulandırır.

Amerika genelinde 350 bin işçi greve çıkmıştı ki bundan 135 yıl önce bu muazzam bir rakam demekti. Burjuva gazeteleri o günü şöyle tasvir ediyorlardı: “Fabrika bacaları tütmüyor, öylece terk edilmişler, her şey Pazar sabahlarını andırıyor!”

Ancak bu sırada, işçi sınıfının cesur şekilde ayağa kalkmasını sömürü saltanatına tehdit olarak gören burjuvazi, fitne peşindedir. Şikago’nun para babaları işçi sınıfının birliğini dağıtmak için planlar yaparlar.  3 Mayıs’ta öğleden sonra işçiler patronun fabrikaya grev kırıcıları sokmaya çalıştığını fark ederler ve bu saldırıya direnirler. İkinci saldırı polisten gelir. İşçilerin üzerine ateş açan polis bazı kaynaklara göre 2’si, bazı kaynaklara göre 6’sı işçi 7 kişiyi öldürür. Bu zalimlik karşısında sessiz kalmak istemeyen işçi örgütleri ve McCormick işçileri ertesi akşam saat 7.30’da Haymarket’te bir protesto düzenlemeye karar verir.

4 Mayıs akşamı işçi önderleri bir önceki gün gerçekleşen polis katliamını kınayan ve işçileri birlik olmaya çağıran konuşmalar yaptılar. Sermayenin çıkarlarını korumak uğruna işçilere zulmedilmesine, işçilerin katledilmesine karşı öfkelerini haykırdılar. Bu zulüm karşısında susulamayacağını haykırdılar.

Albert Parsons, August Spies, Louis Lingg, Michael Schwab, George Engel, Samuel Fielden, Adolph Fischer Haymarket’e bomba attıkları suçlamasıyla idama mahkûm edildiler. Oscar Neebe’ye ise 15 yıl ağır hapis cezası verildi. Sonraki aylarda Michael Schwab ve Samuel Fielden’ın cezası müebbete çevrildi ve işçilerden yana tutum alan Illinois Valisi John Peter Altgeld tarafından 26 Haziran 1893’te affedildiler. Diğer işçi önderleri 11 Kasım 1887’de idam edildiler.

4 işçi önderinin asılmasının önüne geçmek için yürütülen mücadele ve kampanyalara işçi sınıfının büyük önderi Engels, Marx’ın kızı Eleanor ve tüm Amerikalı sosyalistler destek vermişti. Ama o dört insan 11 Kasım 1887’de asılarak idam edilmişlerdi. Burjuvazi işçi önderlerini de 8 saatlik işgünü mücadelesini de sosyalizm düşünü de yok etmekte kararlıydı. Fakat istediklerini elde edemeyeceklerdi. Tıpkı Spies’ın dediği gibi boğularak susturulmak istenen seslerden çok daha güçlü sesler yükselmeye başlayacaktı.

Jones Ana 200 bin kişinin katıldığı cenaze törenini şöyle anlatıyordu: “İnfazlardan sonraki Pazar günü, cenaze törenleri yapıldı. Ölüler, Waldheim mezarlığında toprağa verildi. Fakat davaları onlarla birlikte gömülmedi. 8 saatlik işgünü için, daha insanca koşullar ve insanlar arasında daha insanca ilişkiler için mücadele sürdü ve hâlâ sürüyor.”

Waldheim Mezarlığı ilerleyen yıllarda Forest Home mezarlığıyla birleştirildi ve adı da bu şekilde değişti. Fakat 1893 yılında 8 bin işçinin katıldığı bir yürüyüşün ardından Haymarket kahramanlarının anısına dikilen bu anıt hiç değişmedi. Şikagolu patronların fonlamasıyla Haymarket olaylarında ölen polisler için dikilen heykel defalarca onarılıp taşınırken Forest Home’daki bu anıt işçiler tarafından korunup kollandı. 1 Mayıslarda bu anıtın önünde buluşan Amerikalı işçiler, hem işçi sınıfının bu kahramanlarını andı hem de hep bir ağızdan “Solidarity Forever” (Sonsuza dek dayanışma) diye şarkılar söylediler.