Çift Doz Eşitsizlik

Koronavirüs salgını devam ediyor, dünyanın her yerinde şiddetle “aşı olun” çağrıları yapılıyor. Ama Latin Amerika, Afrika ve Asya’nın yoksul ülkelerinde aşı yok. Öte yandan dünyanın en zengin ülkelerinin elinde, üçüncü doz aşılamaya girişseler bile tahminen 1 milyar 200 milyon doz fazla aşı var. Son kullanma tarihi dolmak üzere olan 241 milyon doz aşı kullanılmadığı ya da bağışlanmadığı takdirde çöpe gidecek!

Her yanından eşitsizlik ve adaletsizlik yükselen bu düzende temel sağlık haklarının sağlanmasında da eşitlik yok.Salgın başladığından bu yana televizyonlardan, internetten, gazetelerden tüm dünyayı etkisi altına alan bu hastalığın insanlığın karşılaştığı “en büyük tehlike” olduğu söylendi. Buna karşılık yoksul ülkeler kendi kaderleriyle baş başa bırakıldı. Dünyanın en zengin ülkeleri yoksul ülkelerin 100 katı kadar aşılama yaptı. İnsan Hakları İzleme Örgütü'ne göre Covid-19 aşılarının yüzde 75'i sadece 10 ülkeye gitti. Mesela Afrika kıtasında nüfusun yalnızca yüzde 4’ünün tam aşısı tamamlandı. Kıtada sayısız ülke aşıya ulaşamıyor. Bir tarafta aşı olamayan milyarlar diğer tarafta çöpe gidecek milyonlarca aşı var.

new-york-2021-07-14.webp

New York Manhattan'da koronavirüs aşısı ve tedavisine yoksul ülkelerde yaşayanların daha rahat ulaşabilmesini sağlamak talebiyle yapılan bir eylem: "Aç Gözlülük Öldürür, Covid Her Yerde Son Bulsun"

Kapitalist sistemde her şey satılmak için üretilir. Eğer kârlıysa hastalık da üretilir, aşı da. Koronavirüs pandemisiyle birlikte ayrı ayrı ilaç tekelleri, ayrı ayrı aşılar geliştirdi. Oysa tüm dünyayı saran küresel bir salgına karşı ortak çalışmalar geliştirilebilirdi. Bu şekilde daha hızlı ve daha az maliyetle aşı üretilip tüm dünyaya dağıtılabilirdi. Ama elbette aşıyı ilk bulanların daha kârlı olacağı ortadaydı. Bu yüzden şirketler, ülkeler bir aşı savaşına tutuştular. Bugün ellerindeki bilgi ve teknolojiyi paylaşmayı reddeden ilaç tekelleri ve devletler yüzünden milyonlarca yoksul emekçi koronavirüs nedeniyle hastalanmaya, ölmeye devam ediyor. Uluslararası Af Örgütü’nün “Çift Doz Eşitsizlik: İlaç Şirketleri ve Covid-19 Aşı Krizi” başlıklı raporunda şöyle söyleniyor: “Düşük gelirli ülkelerin birçoğunda sağlık çalışanları ve risk altındaki kişiler bile aşılanmadı. Bir yanda bu devasa eşitsizlikler yaşanırken, diğer yanda BioNTech, Moderna ve Pfizer 2022 sonunda toplam 130 milyar Amerikan Doları kazanmış olmayı planlıyor.”

Dünyanın en büyük 6 aşı üreticisi patent haklarından vazgeçmiyor, herkes için erişilebilir aşı üretiminin önünü kesiyor. Hatta bu durumu kullanarak daha fazla kâr elde etmeye çalışıyor. Pfizer ve BioNTech 2022 sonunda 86 milyar doların, Moderna 7 milyar doların üzerinde kâr etmeyi amaçlıyor. Johnson & Johnson dünyanın tek doz uygulanan tek aşısını geliştirdi. Ancak milyonlarca doz daha üretmeyi teklif eden Kanadalı bir üreticiye ruhsat vermeyi reddetti.

Kapitalist devletlerin salgınla mücadeleyi ne kadar önemsedikleri ortada. Salgını ekonomik krizin, işsizliğin sebebi olarak gösteriyor; ekonomik, sosyal ve demokratik hakların gasp edilmesinin bahanesi haline getiriyorlar. Salgını önlemek amacıyla aşıyı herkes için üretip dağıtmıyor, halk sağlığını hiçe sayıyorlar. Çünkü onlar için önemli olan halkın sağlığı değil, ilaç tekellerinin, patronların kasalarına girecek dolarlardır.