Çin’de Fabrikalar Grev Dalgasıyla Sarsılıyor

Çin’in güney, kuzey ve doğusunda bulunan fabrikalar grev dalgası ile sarsılıyor. İşçiler ücretlerinin arttırılmasını, kendilerine kötü muamele eden yöneticilerin işten uzaklaştırılmasını, çalışma koşullarının iyileştirilmesini ve devlet güdümlü sendikaların yerine kendi sendikalarının tanınmasını istiyorlar. Devlet sendikasının patronların tarafında olduğunu söyleyen işçiler kendi çıkarlarını savunan bir işçi sendikası istiyorlar.

Çin sanayisinin can damarı olan bölgelerde sabahın erken saatlerinde iş tulumlarını giymiş işçiler çalışmaya değil “greve” gidiyorlar. Kimisi kırmızı, kimisi mavi, kimisi beyaz tulumlarını kuşanmışlar. Çin sanayisinin kalbinde işçilerin hoşnutsuzluğunun sesi yükseliyor.

Grevler bir fabrikadan diğerine yayılıyor. Geçen haftalarda birçok fabrikada grev yaşandı. Honda ve Toyota fabrikalarında Mayıs ayının son haftasında başlayan grevler, işçilerin kendi sendika temsilcilerini kendilerinin seçmesi talebiyle başladı. İşçiler Çin Komünist Partisinin kontrolü altındaki sendikaların işçiler için çok az şey yaptığını söylüyorlar. Bugün bir Honda işçisinin almış olduğu asgari ücret 900 yuan, yani 132 dolar. Üstelik ücret artışları barınma, gıda gibi temel yaşamsal ihtiyaçların fiyatından çok daha düşük bir yüzdeyle artıyor. Bunun yanında iş koşullarındaki vahşilik işçilerin yaşamlarını daha da katlanılmaz kılıyor. Sürekli olarak güvenlik güçlerinin baskısıyla karşılaşan işçiler tuvalete gitmek ya da birbirleriyle konuşmak için dahi izin istemek zorundalar. Sürekli kamerayla takip edilen işçiler çoğu zaman aşırı sıcaktan da rahatsızlık duyuyorlar. Honda, çalışan işçileri baskı altına almak için onlarca potansiyel yeni işçiyi eğitim merkezlerinde eğitmeye başladı bile.

Aynı zamanda dev araba üreticilerinin yan sanayisinde de grevler yaşanıyor. Guangdong’da Honda Motor için kilit üreten fabrikada işçiler geçen hafta şalter indirdiler. İşçiler ücret ve yan ödemeler konusunda daha iyi koşullarda bir anlaşma imzalanmasını istiyorlar. Kilit, ayna, tekerlek sensörü üreten Honda Lock’taki bu grev, Japon araba devinde son haftalarda yaşanan üçüncü grev oldu. Honda Lock’taki işçiler, grev yaparak ücretlerini arttırmayı başaran diğer Honda işçilerinden esinlendiklerini söylüyorlar. 23 Haziranda Toyota ve Honda tedarikçisi Denso fabrikası işçileri de üretimi durdurdular. Ücret artışı talep eden işçiler “fabrika bizim üzerimizden kâr ediyor, o halde kârını bizimle paylaşmalı” diyorlar ve çalışma koşullarının katlanılmaz derecede zor olduğunu söylüyorlar.

Honda işçilerinin öncülüğünü yürüttükleri mücadeleler bir anda tüm Çin’i sarmış bulunuyor. Merry Elektronik fabrikasının önünde işçiler bu ayın başında yolu bloke ettiler. Hemen hemen hepsi 20’li yaşlardalar ve ülkenin dört bir yanından buraya göç etmişler. Grevci bir işçi yaşanan tüm bu grevlerin bir öfke patlamasının sonucu olduğunu söylüyor: “Her şey kendiliğinden ve bir anda oldu. Fabrika bizim hafta sonu mesailerimizi normal ücret üzerinden ödüyordu. Böylece biz haftanın yedi günü, günde 11 saat çalışıyoruz. Göçmen işçiler bir saatte de 1 dolardan daha az kazanıyor. İşçilerin birçoğu mutsuz. Uzun yıllardır çalışan işçiler, yeni işe alınan işçiler gibi asgari ücret alıyor. Birlikte başladığımız grev en azından bizim sorunlarımıza dikkat çekecek”. Merry müdürü işçilerle doğrudan uzlaşma görüşmelerine başlıyor. İşçiler en azından maaşlarında mütevazı bir iyileşmenin yapılmasını istiyorlar.

Apple ve diğer büyük firmalar için üretim yapan Foxconn, Şenzhen bölgesinde yaklaşık 400 bin işçi çalıştırıyor. Son aylarda onlarca işçi günde 18 saate varan uzun çalışma sürelerinden dolayı intihar etmiş. Ölümlerin ardından Foxconn işçilere iki maaş ikramiye vereceği ve maaşlarına zam yapacağı sözünü vermiş. Bu yılın başında çok çalışmaktan bunalan ve intihar eden 19 yaşında Ma Xiangqian’ın ailesi ile yapılan bir sohbette kız kardeşinin anlattıkları fabrikalardaki dayanılmaz koşulları anlatıyor: “Ben de kardeşimle aynı fabrikada çalışıyorum. Kardeşim dayanamadı ve çareyi intihar etmekte buldu. Faxconn fabrikasında günde en az 10 saat çalışıp, saatte bir dolar ücret alıyoruz. Ben de elektronik parçaların kaynağını yapıyorum. Müdür iş yaparken elinde bir saat süre tutuyor. Şayet yanlış kaynak yaparsak bir özeleştiri yazısı yazıp bunu da arkadaşlarımızın önünde yüksek sesle okumamız emrediliyor. Bir arkadaşım korkunç bir baskı altında olduğu için böyle bir yazıyı okurken çığlık atarak ağlamaya başladı.”

Çin’de üretim son 20 yıl içinde patlama yaptı. İşçilerin büyük çoğunluğu 1980 ve 1990 doğumlular. Eski kuşaktan daha farklılar. Genç nüfus, hak mücadelesi yürütmekte eski kuşağa göre çok daha kararlı. Çin’deki dayanılmaz çalışma koşulları, önümüzdeki dönemde daha çok işçi isyanıyla karşılaşacağımıza işaret ediyor..