İş Kolu İstatistikleri Açıklandı: Sendikal Kriz!

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, 26 Ocak tarihli Resmi Gazete’de işkolu istatistiklerini yayınladı. Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun Ocak ayı itibarıyla yürürlüğe girmesiyle, sendikalar için işkolu barajları 6 ayda bir yayınlanacak istatistiklere göre yeniden belirlenecek. Yeni kanun, 7 sendikanın TİS yetkisini kaybetmesiyle etkisini şimdiden gösterdi. Böylece söz konusu yasanın, işçilerin sendikal örgütlenmesine ciddi bir darbe vurduğu bir kez daha ortaya çıkmış oldu.

Yasa ilk olarak, bazı işkollarını birleştirerek işkolu sayısının düşmesini sağladı. Sendikalar için yetki barajı 2018’e kadar aşamalı olacak. Buna göre Temmuz 2016’ya kadar %1 olan iş kolu barajı, 2016’dan 2018’e kadar %2 ve daha sonra %3 olacak. Fakat bu aşamalı artıştan sadece Ekonomik ve Sosyal Konsey’e (ESK) üye olan sendikalar faydalanabilecek. Geri kalan bağımsız sendikalar için baraj şimdiden %3 olarak uygulanacak.

İşkolu istatistiklerinin SGK verileri esas alınarak ilan edilmesiyle sigortalı işçi sayısı yeniden düzenlenmiş oldu. İşçi sayısı 5 milyon 434 binden 10 milyon 884 bine yükseldi. Her bir işkolu başına düşen işçi sayısı arttığından, %1’lik orana denk gelen işçi sayısı en az iki kat arttı. Eski yasaya göre %10 olan baraj, iş kollarının birleşmesi ve sigortalı işçi sayısının gerçek veriler üzerinden hesaplanması sonucunda etkisini korumaya devam ediyor. İş kollarındaki işçilerin artması ve sigortalı işçilerin tam iki katına çıkması sonucunda, şimdilik %1 olarak hesaplanan baraj fiilen yükselmiş oldu. Yüzde 1’lik barajı aşamayan 7 sendikadan 3’ü Türk-İş’e, 3’ü DİSK’e ve 1’i Hak-İş’e bağlı. Deri işkolu tekstil işkoluyla birleştirilince Deri-İş Sendikası barajın altında kalarak yetkisini kaybetti. Yüzde 1 barajını kıl payı farkla geçen DİSK’e bağlı Tekstil, Türk-İş’e bağlı TÜMTİS ve Ağaç-İş, Hak-İş’e bağlı OLEYİS ve Öz-İş sendikaları ise yetkilerini kaybetme riskiyle karşı karşıya. Bunun dışında, eski verilere göre yetki alamayan pek çok sendika, bir kez daha yetki alamayarak baraj altında kaldı.

Ocak istatistiklerine göre sendikalı işçi sayısı da yeniden belirlenmiş oldu. Eski yasaya göre 3 milyon 205 bin olarak görünen sendikalı işçi sayısı, yeni yasayla birlikte 1 milyona düştü. Sendikalı işçi oranıysa, SGK kayıtlarındaki sigortalı işçi sayısına göre yüzde 59’dan yüzde 9’a düşmüş oldu.

sendikalar-iscilerindir-IMG_5982.JPG

Eski yasaya göre işkolu barajını aşamayan bağımsız Türkon-İş ile Hak-İş’e bağlı Öz-İş yüzde 1 barajını aştı. Fakat Türkon-İş ESK üyesi olmadığı için yüzde 3 barajına tâbi tutuldu ve yetki alamadı.

Her 6 ayda bir yenilenecek olan istatistiklere göre sendikaların yetki durumu yeniden belirlenecek. Temmuz 2016’ya kadar sendikalar üye sayılarını arttırmazlarsa, 13 sendika daha yüzde 2’ye yükseltilecek olan barajın altına düşerek TİS yetkisini kaybedecek. Şu an yetki alan sendikalar da, üye sayılarını arttırmazlarsa, sigortalı işçi sayısının artmasına bağlı olarak yetkilerinden olabilecekler. 2018’de ise 23 sendikanın baraj altında kalması tehlikesi ortaya çıkmış durumda. Yıllardır yeni işyeri örgütleme ve mevcut işyerlerinde örgütlülüğü pekiştirme konusunda atalet içinde olan sendikaların çoğunluğu, üzerlerine düşen görevi yerine getirmezlerse iyice işlevsizleşecekler.

Taşeron işçiler için örgütlenmenin önündeki engeller kaldırılmıyor, bilakis taşeron şirketlerin haksız uygulamaları görmezden geliniyor. Toplamda 2 milyona yaklaşan taşeron işçilerinin sigorta kayıtları, yaptıkları iş üzerinden gösterilmiyor. Örneğin hastanelerde çalışan taşeron sağlık işçileri gıda, temizlik, ulaşım gibi işkollarında gösterilebiliyor. Bu yolla işçilerin sendikal örgütlenmesinin önüne de ciddi bir engel çıkarılmış oluyor. Dev Sağlık-İş’in hastanelerde 10 bine yakın üye işçisi olduğu halde, işçilerin birçoğu farklı işkollarında gösterildiği için sendika toplu sözleşme yetkisini alamadı. Binlerce sağlık işçisi de toplu sözleşme hakkından yoksun bırakıldı. 7 Ocakta 8 işçiye mezar olan Kozlu’da faaliyet yürüten taşeron Star İnşaat firması, adından da anlaşılacağı gibi bir maden şirketi değil inşaat şirketi. Bunun gibi çok sayıda örnek var. Taşeron şirketlerin bu uygulaması adeta teşvik ediliyor. Denetlemek veya önlemek bir yana patronların haksız uygulamalarına göz yumuluyor.

Yasanın sonuçlarına bakınca, işçiler için değil patronların çıkarı için hazırlanmış olduğu çok açık. Patronlara teşvik verirken kesenin ağzını açan AKP hükümeti, işsizlik fonunda biriken parayı bile patronların hizmetine sunuyor. Milyarder sayımız arttı diye sevinenler, işçi sınıfının güçleşen yaşam şartlarını ikiyüzlüce görmezden geliyorlar. İş cinayetlerine kurban giden işçileri suçlu göstermekten de çekinmiyorlar. İşçilerin sendikal haklarını ilgilendiren bu son yasa güvencesizlik, sendikasızlık demek olan taşeron çalışmanın yolunu iyice düzlüyor.

Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu patronlar sınıfının işçi sendikaları karşısında elini iyice güçlendiriyor olsa da, işçi sınıfı çaresiz değildir. İşçiler, sendikalarına sahip çıkmalılar. Sendikalı işyerlerinde taban örgütlülükleri güçlendirilip mücadelenin büyümesi için yukarıya baskı yapılırken, sendikalar ve sendikacılar da üzerlerine düşen görevleri yerine getirmeliler.