Buradasınız
İtalyan Emekçi Kadınların Mücadele Şarkıları
Ankara’dan genç bir kadın işçi

1600’lerden 1960’lı yıllara kadar binlerce kadın ailelerini ve evlerini geride bırakarak, trenlerle, kamyonlarla Kuzey İtalya’ya, pirinç tarlalarına doğru yola çıkıyorlardı. Vercelli, Novara ve Cremona kentlerine giden kadınlar Mayıs ayından Temmuz ayına kadar pirinç tarlalarında yabani otları ayıklıyor, pirinçlerin rahat büyümeleri için alan açıyorlardı.
İtalyanca “mondine” deniyordu pirinç ayıklayıcısı kadınlara. Şafaktan gün batımına kadar dizlerine kadar suyun içinde çalışıyorlardı. Sıtma taşıyan sinekler tarlada ve yatakhanelerde peşlerini bırakmıyordu. 40-60 kişinin bir arada kaldığı ufacık yatakhanelerde hasta olmamak çok zordu. Kadınlar arasında sıtma ve benzeri ateşli hastalıklar, hastalığa ve yetersiz beslenmeye bağlı düşükler çok yaygındı. Ustabaşıların emirleri ve hakaretleri ardı ardına geliyordu. O yıllarda pirinç tarlasında geçen bir filmde oynayan bir İtalyan aktris, “8 saat boyunca böyle çalışmak mı? Bu işi günde bir milyon verseler bile yapmazdım” diyordu. Ancak binlerce kadın işçi bu ağır koşullarda çalışmak zorundaydı.
Pirinç işçisi kadınlar çalışma koşullarının acımasızlığına karşı 1900’lerin başından itibaren örgütlenmeye giriştiler. Emekçi kadınlar arasında kuvvetli bir dayanışma vardı. “Biz” olmaktan duydukları mutluluğu çeşitli kaynaklarda çok güzel ifade etmişler. Bir kadın işçi o günlerde yaşadığı şöyle bir olayı anlatıyor: “Bir keresinde çok fazla ağlarken başka bir kadın işçi geldi ve ‘neden ağlıyorsun’ diye sordu. ‘Çünkü annem uzakta, evde…’ dedim. O da ‘Benim de evde çocuğum var. Endişelenme, çünkü ben senin annenim’ dedi, ‘Bana yakın dur, göreceksin bir şey olmayacak’. Zibello’dan gelen daha yaşlı başka bir kadın da ‘Ben de büyükannenim’ dedi ve Ragazzola’dan bir başkası ‘ben de teyzen’ dedi.”
Hani bir iş yaparken şarkı türkü söylersek, iş kolaylar, daha hızlı biter sanki ya, pirinç işçileri de çalışırken şarkılar söylüyordu. Kızgın güneşin altında çalışan, sırtları kamburlaşmış kadınlar korosu ahenkle şarkılar, marşlar söylüyordu. Bu şarkılar hem işi kolaylaştırıyordu hem de işçi kadınlar mücadeleyi büyütmek için yaratıcı bir yol bulmuşlardı. Bazen ‘konuşmak yasak’ diyen ustabaşına inat işçi kadınlar birbirleriyle konuşmak istediklerini bu şarkılarla anlatıyorlardı. Bazen de daha yaşlı işçiler genç işçilere nasihatler veriyor, direngen olmayı ve mücadele etmeyi öğütlüyordu. Tarlalarda çalışırken konuşmak yasaktı, mesaileri bitip yatakhanelere döndüklerindeyse işçi kadınlar yorgun ve bitkin oluyorlardı. Şarkı sözleri ise işçi sınıfının tarihini, pirinç işçilerinin çalışma koşullarını ve isteklerini anlatmak için kullanılıyordu. Şarkılarında, çalışma saatini aşağıya çekmek istemeyen çiftlik sahiplerine ve hükümete şöyle sesleniyorlardı kadın işçiler:
“8 saat sana az görünüyorsa
çalışmayı dene
O zaman
çalışmakla emirler vermek arasındaki farkı göreceksin”
Gür sesli bir kadın işçinin liderlik ettiği şarkılar el hareketleriyle aynı ritme geliyor, dilden dile yayılıyor ve koro gittikçe genişliyordu.
1906 yılı Mayısında günde 10 saatten fazla çalışan kadınlar, 8 saatlik işgünü için greve çıktılar. Grevci kadın işçiler çiftlikten çiftliğe dolaşıyor, ellerinde sancaklar ve bayraklar taşıyor, mücadele şarkılarını hep bir ağızdan söylüyorlardı. Pirinç işçisi kadınların mücadelesi tüm bölgeye yayıldı. Mücadelenin yoğunlaştığı Vercelli şehrinde metal işçileri, fırıncılar, bahçıvanlar, değirmenciler, tekstil fabrikalarında çalışan kadınlar da greve çıktılar. Daha kısa çalışma saatleri ve daha iyi ücretler için mücadele ettiler. Mayıs ayının sonlarında bir gün pirinç işçisi kadınlar işe gitmek üzere yola çıkanların yollarını kestiler, onları greve katılmaya çağırdılar, tüm Vercelli’de adeta hayat durdu. Torino meydanında bir araya gelen işçiler, grev kırıcıları engellemek için barikatlar kurdular. İşçilerin kararlılıkları sonucu çiftlik sahipleri ve patronlar geri adım atıp işçilerin taleplerini kabul etmek zorunda kaldılar. Fırıncılar için gece vardiyası kaldırıldı, metal ve tekstil işçilerinin ücretleri yükseltilirken iş saatleri de kısaltıldı.
Pirinç işçileri 1907 yılında, hükümeti tarlalarda 8 saatlik işgününü kabul eden bir yasa hazırlamak zorunda bıraktılar. Yeni yasadan memnun olmayan çiftlik sahipleri yasayı geri çekmek için başbakanla görüştüler. Ülkede değişen siyasi koşullar, mücadelenin geri çekilmesi gibi nedenlerle 8 saat yasası geri çekildi. Ve pirinç işçileri yeniden mücadeleye giriştiler, daha fazla örgütlendiler, daha çok uğraştılar. İtalyan emekçi kadınlar yıllar süren, pek çok grev yapmalarını gerektiren 8 saatlik işgünü mücadelesini coşkuyla, azimle sürdürdüler. Mücadele içinde Komünist Parti’ye ve İtalyan Kadınlar Birliği’ne katıldılar. “Birlik” isimli bir başka şarkılarında şöyle sesleniyorlardı:
“Kadın olmamıza rağmen korkumuz yok
Çocuklarımızın sevgisi için
İstediğimiz sosyalizm
Oli oli ola
Ve Birlik büyüyecek
Ve biz sosyalistler
Oli oli ola
Ve Birlik büyüyecek
Ve biz işçiler
Özgürlük istiyoruz”
1920’lerde çoğunluğu Komünist Parti saflarına katılan işçi kadınlar ise Mussolini faşizmine karşı mücadeleye katıldılar. 1922 yılında faşist Mussolini iktidara geldi. İtalya Avrupa’nın en büyük pirinç üreticisiydi. Faşizm pirinç işçileri de dâhil kadınlara, hem çocuk doğurması için evin yolunu gösteriyor hem de tahıl üretiminin sağlanması için onları tarlalara gönderiyordu. 1922 yılında pirinç işçileri arasında yalnızca %5 ilâ 20 oranında erkek çalışıyordu. Sayıları çok daha fazla olan kadınlar ise aynı iş için erkeklerin yaklaşık yarısı kadar ücret alıyorlardı. Faşist propaganda bu kadınları güçlü ve sağlam, anne ve işçi oldukları için kutluyor, onları ‘ideal İtalyan kadını’ olarak gösteriyordu.
İşçi sınıfının örgütlülüğü ve mücadelesi faşist rejim altında ezilir ve dağıtılırken pirinç işçisi kadınlar pes etmediler. Rejim karşısında da mücadele ettiler ve yemek ve barınma koşullarında iyileştirmeler ve yol ücretleri aldılar. Yalnızca kendi çalışma koşulları için mücadele etmediler. Tarlalardan yükselen koro faşizme karşı marşlar söylüyordu. İtalya’da partizanların faşizme karşı direnişinin coşkulu sembolü olan Çav Bella’nın ilk kaynağı pirinç işçisi kadınlardı. Şarkının sözleri pirinç işçilerinin bir gününü anlatıyordu:
“Sabah yeni uyandım,
Güle güle güzelim, güle güle güzelim, güle güle
Sabah uyandığımda pirinç tarlalarına gitmeliyim
Böceklerin ve sineklerin arasında
Güle güle güzelim, güle güle güzelim, güle güle
Zor bir işi yapmalıyım”
1943’te Naziler İtalya’yı işgal ettiğinde komünistlerin öncülüğünde işçi kadınlar, Naziler için çalışmayı reddettiler ve hep birlikte iş bıraktılar. Faşizme karşı direniş sırasında kadınlar partizanları evlerinde sakladılar, çeşitli mesaj ve materyaller için taşıyıcılık yaptılar. O günlerde mücadeleye omuz veren bir emekçi kadın şöyle diyor: “Bunun bir kurtuluş mücadelesi olduğunu, Almanlara ve faşistlere karşı bir mücadele olduğunu hissettik. Ve aynı zamanda sömürülen ve yoksul olan biz köylüler için de büyük bir umut kaynağı olduğunu hissettik.”
İtalya, Avrupa’nın en büyük pirinç üreticisi olmaya devam ediyor. Ama bugün uçsuz bucaksız pirinç tarlalarında “mondine” yok. Artık pestisitler ve farklı tarım teknikleri var. Ama geniş kenarlı şapkaları, kısa şortları, belleri üzerinde bağlanmış gömlekleriyle ve elbette şarkılarıyla İtalya’da faşizme ve sömürüye karşı mücadelenin sembolü olan kadınların anısı hâlâ dipdiri. Yıllar sonra bugün, onların hep bir ağızdan söyledikleri Çav Bella, sınıfsız ve sömürüsüz yarınlar için, yepyeni bir dünya için mücadele edenlerin dilinde coşkuyla söyleniyor. Binlerce kadının oluşturduğu korolar, ahenkle söylediği şarkılar mücadeleyi daha da büyüttü, kuvvetlendirdi. Onların şarkıları hem İtalyan işçi kadınların mücadelesinin hem de faşizme karşı mücadelenin sembolleri oldu. Bugün Kuzey İtalya’da eski pirinç işçisi kadınlardan ve onların çocuk ve torunlarından oluşan korolar hâlâ aynı şarkıları söyleyerek geçmişin deneyimlerini yeni kuşaklara aktarıyor.
UİD-DER’in Mutfağında Çok Emek Var
Yaşasın 1 Mayıs!
- Yıkanan Eller, Hayatları Kurtulan Anneler ve Geleceğimiz
- Anna’nın Annesi ve Anneler Günü
- Nefes Almak İçin…
- UİD-DER’de 8 Mart Etkinlikleri: 8 Mart Yol Gösteriyor, Engeller Mücadeleyle Aşılır!
- Emekçi Kadın, Yaşam, Mücadele, Dönüşüm
- “Hey Kızlar Siz de Katılın Bize!”
- UİD-DER Kadın Komitesi: Sorunlar, Engeller Mücadeleyle Aşılır!
- Güvencesiz ve Esnek Çalışma Modellerine Bir Yenisi Eklendi: “Komşu Annelik”
- Bu Televizyonlar Neleri Gösterir, Neleri Göstermez?
- Ekranlar ve Çocuklarımız
- Gelişen Ufkumuz, Değişen Dünyamız
- İşçilerin Canının Hiçe Sayılmasına Birlikte Karşı Duralım!
- Kadına Yönelik Şiddete Karşı Dünyadan Eylemler
- Anastasya, Dilan ve Hafızamız
- Gerçek Adalet Mücadelemizle Gelir
- Geleceğe Dönüşmek, Geleceği Büyütmek
- UİD-DER Kadın Komitesi’nden Polonez Direnişine Dayanışma Ziyareti
- Ağıt Yakmasın Analar, Umut Türküleri Söylesin
- Nurten Abladan Bugünün Emekçi Kadınlarına
- “Kendimiz İçin Yürüdük…”
Son Eklenenler
- Merhaba, ben İstanbul’da bir devlet hastanesinde temizlik personeli olarak çalışan bir kadın işçiyim. Bilindiği gibi senenin yarısı geride kalmasına rağmen toplu iş sözleşmemiz halâ imzalanmadı. Bu süreçte sendikalar meydanlarda mitingler yaptılar,...
- 14 Temmuz 2025 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan yasa değişikliğiyle turizm sektöründe çalışan işçilerin hafta tatili hakkı fiilen gasp edildi.
- Ne acıdır, barış sözcüğü ağzımızdan çıkar çıkmaz yüreğimizde savaşın gölgesi belirir. Gözlerimiz dolar, sesimiz titrer, mahzunlaşırız çocuklar gibi. Oysa ne güzeldir kim bilir ağzımızdan taşan gülücüklerle, yüreğimizden kopan kardeşlik türküleriyle...
- Siyasi iktidar zeytinlikleri yok edecek yeni bir torba yasayı Meclise sundu ve Temmuz sonuna kadar yürürlüğe sokmaya hazırlanıyor.
- İşçiler, emekçiler, emekliler, gençler, yani toplumun ezici çoğunluğu için geçinmek, yaşamını sürdürmek giderek daha da zorlaşıyor. Öte yandan işçi ve emekçiler “bunlar daha iyi günlerimiz” diyerek bu zorlukların aşılabileceğine dair bir umut...
- Zeytinliklerin, ormanların, tarım arazilerinin sermayeye peşkeş çekilmesinin önünü açacak olan ve kamuoyunda “süper talan yasası” olarak adlandırılan “Maden Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi”, Meclis Genel...
- İşçiler, emekçiler, emekliler, gençler, yani toplumun ezici çoğunluğu için geçinmek, yaşamını sürdürmek giderek daha da zorlaşıyor. Öte yandan işçi ve emekçiler “bunlar daha iyi günlerimiz” diyerek bu zorlukların aşılabileceğine dair bir umut...
- İzmir Büyükşehir Belediyesi (İzBB) şirketleri İZDOĞA, İZBETON, İZULAŞ ve 185 İZSU çağrı merkezinde işten atılan 368 Belediye-İş Sendikası üyesi işçi, işlerine geri alınma talebiyle mücadele ediyor. İşten atılan işçiler arasında 1,5 senelik genç...
- İranlı sınıf kardeşlerimiz, Sizlere Türkiye’den yazıyoruz. Uluslararası İşçi Dayanışması Derneği (UİD-DER) üyesi işçiler olarak sizleri en içten duygularımızla selamlıyoruz. On yıllardır Filistin halkına yönelik zulmünü sürdüren İsrail, bugün ABD’...
- 11 Temmuzda Brezilya’nın birçok kentinde on binler, emek karşıtı politikaları ve saldırgan uygulamalarıyla tanınan eski başkan Bolsonaro’nun yargılanma sürecine müdahale ettiği gerekçesiyle Trump’ı protesto etti. Kenya’da geçtiğimiz yıl vergi...
- Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK), 14 Temmuzda Ankara’da bulunan Genel Merkez binasında düzenlediği basın toplantısında 2026-2027 yıllarını kapsayan 8. Dönem Toplu İş Sözleşmesi taleplerini ve mücadele programını açıkladı. Basın...
- DİSK Emekli-Sen, 13 Temmuzda Çankaya Zübeyde Hanım Sosyal Tesisleri’nde “Emekli Buluşması” düzenledi. DİSK-AR tarafından hazırlanılan 2025 Emekli Raporu’nun kamuoyuyla paylaşıldığı etkinliğe DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu, DİSK Emekli-Sen Genel...
- Haydarpaşa Dayanışması, son banliyö seferlerinin durdurulduğu 2013’ten bu yana Haydarpaşa Garında her Pazar günü “Ne Otel Ne Müze, Haydarpaşa Gardır Gar Kalacak!” pankartıyla basın açıklamaları gerçekleştiriyor. 13 Temmuz Pazar günü gerçekleştirilen...