Buradasınız
Netaş: Yasaklara Rağmen Başarıya Ulaşan Grev!
Bugün 18 Kasım, Türkiye işçi sınıfının mücadele tarihinde oldukça önemli yer tutan bir grevin, Netaş Grevinin 34. Yıldönümü… Darbenin zifiri karanlığının topluma kanser gibi yayıldığı bir dönemde, cesaretin, kararlılığın ve inanmışlığın hikâyesini yazdı Netaş işçileri… Darbe koşullarında bile işçilerin örgütlülüğünün patronları alt edebilecek güçte olduğunu gösterdiler. 12 Eylül karabasanına karşı buzu kırdılar, suyun önünü açtılar. Türkiye işçi sınıfının tarihine kuşaklar boyu feyz alınacak, umut ve cesaret verecek şanlı bir deneyimi kazıdılar.
İstanbul Ümraniye’de bir fabrika: Netaş
Netaş (Northern Elektrik Malzemeleri Fabrikası) Kanadalı Northern şirketi ile PTT ortak yatırımı olan, telefon santralleri ve malzemeleri üreten, İstanbul Ümraniye’de 1969 yılında kurulan bir fabrikaydı. Tarihsel bir öneme sahip Netaş grevi 1986 yılında gerçekleştiyse de Netaş işçilerinin mücadelesi bu grevden çok önce, 1970’lerde başlamıştı.
Kemal Türkler öncülüğünde kurulan Maden-İş Sendikasının mücadelesi Netaş işçilerine de ilham vermişti. 1975’te, üyesi oldukları Tek-Met-İş Sendikasından istifa ederek Maden-İş’e geçen Netaş işçileri, patronun işten atma saldırısına da boyun eğmediler. İş bırakan ve fabrikayı işgal eden işçiler, verdikleri mücadeleyle patrona taleplerini ve sendikalarını kabul ettirdiler. 1970’lerdeki mücadele rüzgârı Netaş fabrikasına da ulaşmış ve işçiler mücadele geleneği ile tanışmışlardı.
Sermaye sınıfından işçi sınıfına darbe: 12 Eylül!
İşçi sınıfının yükselen mücadelesinden korkan sermaye sahipleri, orduyu işbaşına çağırdılar. 12 Eylül 1980’de Kenan Evren öncülüğündeki ordu, işçi sınıfının yükselen mücadelesini ezmek için faşist bir darbe gerçekleştirdi. 1980 askeri faşist darbesi işçilerin mücadeleci sendikalarını kapatmış, işçilerin kazanılmış haklarını elinden almıştı. Tüm toplum cendere içine alınmıştı.
12 Eylül darbesiyle birlikte sendikacılar hapse atılmış, nice öncü işçi ve sosyalist işkencelerden geçirilmiş ve katledilmişti. 1982’de yapılan “yasaklar anayasasında” işçilerin sendikalaşması zorlaştırılmış, greve çıkmak fiilen engellenmişti. Sendikalaşmak isteyen işçinin önüne yüzde 10 barajı konulmuştu. O yıllarda greve çıkılsa bile çadır kurmak, grev alanında 4 işçiden fazla işçinin beklemesi yasaktı. İşçilerin o güne kadarki mücadelesine ve kazanımlarına faşist rejim ağır bir darbe vurmuştu.
Gerileyen sendikal hareket nedeniyle herkes bir umutsuzluk içerisindeydi. Çoğu sendikacı ve işçi “bu yasalarla grev yapılmaz” diyordu. İşte Netaş işçileri böylesi karanlık bir toplumsal atmosferde sahneye çıktılar! Türkiye işçi sınıfı tarihine altın harflerle yazılan bir greve, herkesin yılgınlığa ve umutsuzluğa düştüğü bir dönemde öncülük ettiler. Çünkü faşist darbeden sonra da mücadeleci geleneklerini korumayı başarmışlardı. Sosyalist öncülerin yol göstericiliğinde o dönemin en büyük grevini örgütlemekle kalmadılar, ateş böceklerinin geceyi aydınlatması gibi yüreklere ışık demetleri taşıdılar.
Netaş’ta GREV var!
Netaş işçileri, Maden-İş kapatıldıktan sonra örgütlendikleri Bağımsız Otomobil-İş Sendikasıyla birlikte 88 maddelik bir toplu sözleşme taslağı ile oturmuşlardı masaya. Bütün işçileri kapsayan komiteler kurarak taslaklarını oluşturmuşlardı. 18 Kasım 1986’ya gelindiğinde sahne artık onlarındı! 3 bin 150 Netaş işçisi toplu sözleşmedeki anlaşmazlık nedeniyle greve çıktı. Onlar koşullar ne olursa olsun haklılıklarına inanan, örgütlülüklerine güvenen işçilerin mücadelesinin önünde hiçbir engelin duramayacağını dosta düşmana gösterdiler.
Greve çıktıklarında da ilk olarak “grev yerinde en fazla 4 işçi kalır” diyen maddeyi deldiler. Her gün 163 Netaş işçisi bilfiil grev gözcülüğü görevini yürütüyordu. Günlük dönüşümlü olarak 500 işçi ise grevin çeşitli işlerinde görev üstleniyordu. Grev komiteleri karınca gibi işliyordu. Grev süresince hiçbir işçi başka bir işte çalışmamıştı: “İşçi dayanışması için çalışacağız, kendi dayanışmamızı kendimiz örgütleyeceğiz” diyorlardı. Netaş işçileri, grevi kazanmak için sınıf dayanışmasının ne kadar önemli olduğunun bilincindeydiler. Bu temelde sendikalara, fabrika önlerine, işçi mahallelerine ve kahvehanelerine giderek kendi dayanışmalarını kendileri örgütlüyorlardı.
İşçi eşleri de grevcileri hiç yalnız bırakmıyordu. Ailecek mücadele eden Netaş işçileri yurt içinde ve yurt dışında dayanışma çağrıları yapıyorlardı. “Netaş işçileri için bir saatini ver” kampanyası başlatarak tüm işçileri grevle dayanışmaya çağırıyorlardı. Bu çağrı sonuç vermişti, Netaş işçileri darbe yasalarının gölgesinde güçlü bir dayanışma örgütlemişti. Öyle ki grev bittikten sonra dahi grev fonlarında 1 milyon liralık bir meblağ bulunuyordu. Netaş işçileri, sınıf kardeşlerinin dayanışmasıyla topladıkları bu 1 milyon lirayı, bir kamyon gıda ve ihtiyaç maddesiyle birlikte 1987’de Derby fabrikasında greve çıkan işçilere vereceklerdi.
Onlar kazandı, işçi sınıfı kazandı
Netaş işçileri, grev yasalarındaki sınırlamalara ve yasaklara rağmen 93 günlük grevin sonunda, taleplerini büyük oranda kabul ettirerek patronu dize getirdiler. Yasakları kararlı mücadeleleriyle delmişlerdi ve birçok kazanım elde etmişlerdi. Mesela 12 Eylül yasaları ikramiyeleri 4 ikramiye ile sınırlandırmıştı, oysa Netaş işçileri tam 6 ikramiye kazandılar. Artık disiplin kurullarında işçi ve işveren eşit sayıda temsil edilecek ve başkanlığı da dönüşümlü olacaktı. İşten çıkarılan işçiye 3 ay daha ücret ödenmesini öngören işsizlik tazminatı talep ediliyordu. Bu taleplerin birçoğu bugünün işçileri için maalesef hayal bile edilemez durumdadır.
Elbette grevin tek başarısı toplu sözleşme taslağında kazanılan haklar değildi. Onlar darbe koşullarında bile işçilerin örgütlülüğünün patronları alt edebilecek güçte olduğunu gösterdiler. Diğer sektörlerdeki birçok işçiye, greve ve mücadeleye de örnek oldular. Özellikle Türk-İş ve Hak-İş sendikalarındaki işçiler Netaş grevinden esinlenerek mücadeleye atıldılar. Netaş grevinin ardından 1987’de Derby ve Kazlıçeşme grevleri geldi. Bu grevleri de 1989 Bahar Eylemleri, kamu emekçilerinin sendikalaşma mücadelesi, Zonguldak madencilerinin yürüyüşü izledi. Netaş işçileri buzu kırmış suyun önünü açmıştı.
Bu grevin başarıya ulaşmasındaki etkenlerden biri de uluslararası destek olmuştur. O dönem özellikle Avrupa’dan Netaş grevine maddi-manevi destek verilmiş, dayanışma mesajları gelmiştir. İşçilerin örgütlülüğü, pek çok sektörden ve farklı ülkelerden işçilerin de maddi-manevi dayanışmaları ile Netaş işçileri darbe yasaklarını delmiş, işçilerin üzerine sirayet eden kötü havayı söküp atmıştır.
Netaş biz işçiler için ne ifade ediyor?
Bu satırların kimi okuyucuları Netaş fabrikası önünde grev halayları çekilirken hayatta bile yoktu. Fakat işçi sınıfının mücadele deneyimlerini, hele ki Netaş Grevi gibileri tarihte olup bitmiş hadiseler olarak görmek büyük yanılgıya düşmektir. Netaş Grevi sadece dünümüzü hatırlatmıyor, bugüne ve yarına da ışık tutuyor.
Örgütsüzlük koşullarını tersine çevirdiğimizde, patronların işçi sınıfının mücadelesi karşısında tutunamayacağını, geri adam atacağını ve kazananın biz olacağını ifade ediyor Netaş! Yasalarda ne yazdığı önemli değildir, önemli olan işçilerin örgütlü ve bilinçli olup olmadığıdır. İşçiler örgütlü ve bilinçli olurlarsa yasalardaki engelleri aşarlar, yasaların yeniden yapılmasını sağlar ve eskisine göre büyük kazanım elde ederler.
Netaş deneyimi aynı zamanda, toplu sözleşme süreçlerine nasıl hazırlanılması gerektiğine de ayna tutmaktadır. Örgütsüzlüğümüzün döne döne bizi vurmaması için, elimizi taşın altına koymalıyız. Fabrikada yan yana çalıştığımız arkadaşlarımıza güven vermeyi başarmalı ve örgütlenmeliyiz. Bunu yapmaya başladığımızda büyük örgütlenmeye giden yolu da açmış olacağız. Gücümüze inanalım, kendimize güvenelim ve sınıfımızın deneyimlerine kulak verelim!
- Körlükten Nasıl Kurtuluruz?
- Eti Krom İşçilerinin Mücadelesi Kazanımla Sonuçlandı
- Belediyelerde İşten Atma Saldırısına Karşı İşçilerin Mücadeleleri Devam Ediyor
- KESK ve Emekli Örgütlerinden Türkiye Genelinde “Sefalete Teslim Olmayacağız” Eylemleri
- Sağlık Çalışanlarından Eylem: Kadına Şiddete Hayır!
- Elektrik Kaçağıyla Ölmek Kaza Değil Cinayettir!
- Eti Krom Patronunun Tutumu Ne Anlatıyor?
- Sendikal Baskılar Sürerken Mücadele Eden İşçiler Kazanıyor
- TÜİK’in Kayıp Sepeti
- Türk-İş, DİSK ve Hak-İş’ten Ortak Basın Açıklaması
- Çorlu Tren Katliamının 6. Yılında Hayatını Kaybedenler Anıldı
- İsrail’in Gazze Katliamı Dokuzuncu Ayında Protesto Edildi
- Göçmenlere Yönelik Irkçı Saldırılar Protesto Edildi
- Sivas Katliamı’nın 31. Yılında Hayatını Kaybedenler Anıldı
- İstanbul’da “Kayyuma Geçit Vermeyeceğiz” Mitingi
- Sendikalardan Asgari Ücrete Zam Talebiyle Eylem
- 12 Haziran: Kapitalizmin Çocuk İşçi Sömürüsü Büyüyor
- İsrail Katliamı, Emperyalistler İkiyüzlülüğü Sürdürüyor
- Samandağ’da “Rezerve Hayır!” Mitingi
- Emeklilerin Gözünü Kırıntılarla Boyayamazsınız!
Son Eklenenler
- İşçi ve emekçi kardeşlerim, bu satırları yazarken bile gözlerim doluyor, boğazım düğümleniyor. Daha birkaç gün öncesi çalıştığım fabrikada korkunç bir iş kazası oldu. Aynı bölümde çalıştığım bir arkadaşım ne yazık ki enjeksiyon kalıbının mapasının...
- Bu düzende tüm gerçekler baş aşağı edilip çarpıtılıyor, adeta gözümüze perde iniyor. Gerçekler bir sis perdesinin arkasına itiliyor, biz de olanı göremez hale geliyoruz. Kapitalist sistemin yarattığı sorunlara karşı durabilmemiz ancak gözümüzdeki...
- Fabrikalarda, işyerlerinde şans ve bahis oyunları oynayarak “kolay yoldan para kazanma” hayaline kapılan işçilerin sayısı giderek artıyor. “Bahis oyunlarıyla çok para kazananların” hikâyeleri kulaktan kulağa yayılsa da etrafımızda böyle işçileri...
- Elazığ/Alacakaya’da bulunan ve Yıldırımlar Holding bünyesinde faaliyet gösteren Eti Krom AŞ’de çalışan maden işçilerinin 1 Temmuzda başlattığı iş bırakma eylemi şirketle yapılan anlaşma üzerine 16 Temmuzda sonlandırıldı.
- 31 Mart seçimleri sonrası onlarca belediye “tasarruf tedbirleri”, “borcumuz çok”, “işçilerin maaşını ödeyemiyoruz”, “seçim öncesi işe alınan işçiler” gibi bahanelerle işten atma saldırısına başladı. Belediye işçileri bu saldırılara boyun eğmeyerek...
- Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK) ve emekli örgütlerinin çağrısıyla 16 Temmuzda Ankara, İstanbul, Eskişehir, Antalya, Bursa, Diyarbakır gibi büyükşehirler başta olmak üzere pek çok kentte eylemler yapıldı.
- İstanbul Kanuni Sultan Süleyman Eğitim ve Araştırma Hastanesinde çalışan sağlık emekçisi Merve Kınar, geçtiğimiz günlerde erkek kardeşi tarafından defalarca bıçaklanarak vahşice katledildi. Bunun üzerine 16 Temmuz Salı günü hastanenin başhekimliği...
- İran’da 1979’dan beri hüküm süren zalim molla rejimi can almaya devam ediyor. Molla rejimi son olarak 45 yaşında bir kadına, Şerife Muhammedi’ye (Sharifeh Mohammadi) idam cezası verdi. Şerife’nin 10 sene önce yasal bir sendikaya üye olması, sendikal...
Bizler çeşitli fabrikalarda çalışan sendikalı kadın işçileriz. Çalıştığımız işyerlerinde birbirine benzeyen birçok sorunla mücadele etmek zorunda kalıyoruz. Bunlardan bir tanesi yıllık izinlerimiz. Bazı fabrikalarda işveren...
- Sokak ortasında yürürken elektrik kaçağından ölmek kaza olarak görülemez. Gencecik insanların ölmesinin nedeni kamu hizmetlerine insan, toplum odaklı değil kâr odaklı bakan, parayı insan canının önüne koyan kapitalist zihniyettir. Bu zihniyet...
- Güney Kore merkezli Samsung Electronics’te toplu iş sözleşmesinde anlaşma sağlanamaması üzerine 8 Temmuzda 3 günlük greve çıkan binlerce işçinin mücadelesi sürüyor.
- Özellikle işçi sınıfının genel örgütlülük ve bilinç düzeyinin gerilediği, siyasi iktidarın her türlü kanunsuzluğu yapan patronların arkasında durduğu günümüzde, Eti Krom patronunun tutumu patronların ortak tutumu haline gelmiştir. İktidarın gücünü...
- UİD-DER Web TV, filmleriyle işçi sınıfını anlatan Ken Loach’u Türkiyeli işçilere anlatmak üzere “İşçi Sınıfının Yönetmeni Ken Loach: HANGİ TARAFTASINIZ?” adlı mini bir belgesel hazırladı. İşçi sınıfının bu büyük yönetmenini anlatan belgeselimizi...