Yıllık İzinler Hakkında Yargıtay Kararları

Yıllık ücretli izinler işçilerin, işçi örgütlerinin geçmişte yürüttüğü mücadeleler sonucunda bir hak olarak yasalarda yerini aldı. Yıllık iznini kullanan işçi dinlenir, ailesine vakit ayırır, olanakları ölçüsünde tatile çıkar. İşçiler sendikal sözleşmelerle yıllık izin sürelerini arttırmaya çalışırken, patronlar, işçilerin yıllık izin sürelerini kısaltmak, bölmek veya işçiye kullandırtmamak için ellerinden geleni yapıyorlar. Yıllık izin süreleri işçilerle patronlar arasında mücadele konusu olmaya devam ediyor.

Yargıtay geçtiğimiz günlerde işçilerin yıllık izinlerinin kullanımıyla ilgili emsal olacak yeni bir karar açıkladı. Yargıtay’ın verdiği bu karara göre, yıllık izin kullandırılmayan ve ücreti ödenen işçinin yıllık izin hakları saklı kalabilecek.

İş Kanununun 54. maddesine göre, yıllık ücretli izin hakkı için işçinin aynı patronun bir veya çeşitli işyerlerinde çalıştığı sürelerin toplamı dikkate alınır. Bir işçinin yıllık izne çıkabilmesi için bir yıl boyunca aynı işyerinde sürekli olarak çalışmış olması yeterlidir. Aralıksız aynı işyerinde bir yıl boyunca çalışan işçi, bir yılın sonunda iki hafta boyunca yıllık izin hakkından yararlanabilecektir. Yasa ayrıca belirtmektedir ki işçi yıllık izin hakkından feragat edemez ve yıllık izin hakkını paraya çeviremez.

Ayrıca Yargıtay, işçinin daha önce aynı patronun bir ya da farklı işyerlerinde çalışmasının, yıllık izne hak kazanması ve izin süreleri hesabı yönlerinden dikkate alınması gerektiğine karar verdi. Yargıtay’ın bu kararına göre, işçinin aralıklı olarak aynı patrona ait işyerinde çalışması halinde, kıdem tazminatı ödenerek sözleşmesinin feshedilmiş olması izin sürelerinin birleştirilmesine engel oluşturmaz. Aynı patronun farklı işyerlerinde çalışan işçi, tek bir işyerinde çalışmış gibi yıllık izin kullanmayı hak etmiştir. Bu durumda, örneğin 6 ay Koç Şirketler Grubuna bağlı Arçelik’te çalışan bir işçi, sonrasında 6 ay yine aynı gruba bağlı Ford’ta çalışırsa bir yıllık işçi gibi yıllık izin hakkını elde etmiş olur.

Yıllık izin, özde bir dinlenme hakkı olup, aralıklı çalışmalarda önceki dönem zamanaşımına uğramaz. Örneğin işyerinde 4 yıl çalışmış ve tazminatları ve kullanmadığı yıllık izin hakları ödenerek, iş sözleşmesi feshedilen işçinin yeniden işe alınması halinde 1 yıllık çalışma süresinin sonunda kazanacağı izin hakkı yasa gereği 20 gün olacaktır.

Bu kararla birlikte yıllık izni patron tarafından kullandırılmayıp yerine ücreti ödenmiş dahi olsa işçi, işten ayrıldığında bu döneme ait izin ücretini yine talep edebilecek. Karara göre, çalışma sürerken yıllık iznin kullandırılması yerine ücretinin ödenmesi yıllık izin hakkını ortadan kaldırmıyor. Çalışma devam ederken yıllık ücretli izin paraya çevrilemiyor. Yıllık izin, özünde bir dinlenme hakkı sağlar ve aralıklı çalışmalarda önceki dönemin zaman aşımına uğramaması gerekir.

Çoğu işyerinde işçiler yıllık izinlerinin tamamını kullanamamaktır. Yargıtay’ın vermiş olduğu bu emsal karar tüm işçileri yakından ilgilendirmektedir ve işçiler dinlenme haklarına, yıllık izin haklarına sahip çıkmalıdırlar.