İşkolu Barajı ve Sendikalar

Sendikalar, toplu sözleşme, grev ve lokavt yasaları tek bir yasada birleştirildi ve bu yasa Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu adıyla 7 Kasım 2012’de yürürlüğe girdi. Bu kanun, eskisi gibi sendikaların önündeki işkolu ve işyeri barajlarını koruyor. İşkolu istatistiklerinin açıklanmasıyla, kendi işkollarında yetkili olan 7 sendika toplu iş sözleşmesi hakkını kaybetti. Böylece bir sendika konfederasyonuna bağlı olduğu halde yetkisi olmayan sendika sayısı 26’ya yükseldi. Bağımsız sendikalarla birlikte bu sayı daha da artmaktadır.

Yeni kanun eskisinden farklı olarak, işkollarında hangi sendikaların yetkili olduğunu belirlemek için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı verilerini değil, SGK verilerini esas alacak. Her 6 ayda bir, hangi işkolunda ne kadar sigortalı işçi çalıştığı ve bunların ne kadarının sendikalı olduğu açıklanacak, sendikaların yetki durumu buna göre yeniden belirlenecek. İşkolu barajı, Temmuz 2016’ya kadar %1, 2018 sonuna kadar %2 ve 2018’den sonra %3 olacak. Bu oranlar her ne kadar eski kanundaki %10’luk barajla kıyaslandığında düşükmüş gibi görünse de, gerçekte öyle değildir. Çünkü bazı işkolları birleştirilmiş ve o işkollarındaki işçi sayısı birden bire neredeyse iki katına yükselmiştir. Üstelik eskiden esas alınan Bakanlık kayıtlarındaki işçi sayısı SGK’da kayıtlı gerçek işçi sayısından oldukça düşüktür. Bu değişimle işçi sayısı yaklaşık 5,5 milyondan 11 milyona yükselirken, sendikalı işçi sayısı 3,2 milyondan 1 milyona düştü.

Yeni düzenlemeyle, 2009 yılından bu yana açıklanmayan istatistikler 1 Ocakta açıklandı. Daha şimdiden 7 sendika bulunduğu sektörde toplu sözleşme yapma yetkisini kaybetti. Baraj kademeli olarak yükseldikçe ve işçi sayısı arttıkça daha pek çok sendika yetkisini kaybedecek. Baraj sorunu nedeniyle, 2018’den sonra 6 işkolunda işçiler toplu sözleşme yapmaya yetkili sendika bulamayacaklar.

Kanun henüz tasarı halindeyken pek çok tartışma gündeme geldi. İşçi sınıfının mücadele örgütleri olması gereken sendikalar, AKP’nin ve patronların saldırılarına karşı basın toplantıları düzenlemekten öteye geçmediler. Hatta Türk-İş’in tepesinde oturan işbirlikçi bürokratlar, yasanın geçmesi için AKP hükümetiyle gizli bir protokol imzaladılar. Oysa AKP, 2009 yılından bu yana yetki sorununu sendikaları tehdit etmek için kullanıyordu. Aradan geçen bu zamanda Torba Yasa, SSGSS, İş Güvenliği ve Sağlığı yasaları tek tek Meclis’ten geçti. Fakat sendikalar bu süreçte tabanı harekete geçirip güçlü bir karşı koyuş sergilemedikleri için, sendikalar yasası gündeme geldiğinde de pasif kaldılar.

Sendikaların krizi büyüyor. Anlamlı bir dirençle karşılaşmayan AKP, işçilere yönelik saldırılarının dozunu arttırıyor. Kıdem tazminatının ortadan kaldırılması, taşeronluğun ana çalışma biçimi haline getirilmesi, bölgesel asgari ücrete geçilmesi, özel istihdam (kölelik) bürolarının kurulması, deneme süresinin 25 yaş altındaki işçiler için 4 aya çıkartılması planı AKP hükümetinin ve patronların gündemindedir. Bu somut sorunlar karşısında, güçlü bir karşı koyuşu örgütleme sorumluluğu sendikaların ve mücadeleci sendikacıların omuzlarındadır.

AKP’nin ve patronların saldırılarına cevap verebilmek için sendikaların şimdi yapması gereken, topyekûn bir örgütlenme faaliyetine girişmeleridir. Aksi halde sendikalar daha da işlevsizleşecektir. İşçi sınıfının temel ve yakıcı sorunlarına, örgütlenme ihtiyacına yanıt verebilecek mücadeleci sendikacılık anlayışının diriltilmesi gerekiyor.