Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) Haziran ayında düzenlediği konferansta, Türkiye’de sendikal hareketin önündeki engeller konusu ele alındı. Türkiye’nin sendikal hak ihlalleri ve uluslararası sözleşmelere uymama konusunda dünyanın en kötü 25 ülkesi arasında olduğu açıklandı. Sendikal hak ve özgürlükler konusunda Malezya, Zimbabwe, Nijerya, Kongo, Burma gibi ülkelerle aynı kategoride değerlendirilen Türkiye, işçilerin demokratik ve sendikal haklarını hiçe saymada başa güreşiyor.
Türkiye, sendikal örgütlenme konusunda işçi düşmanlığının en ilkel ve rezil biçimlerinden biri olan “sendikal faaliyet yüzünden işçi atmada” açık arayla Avrupa birincisi. Örneğin, sendikalı her 5 metal işçisinden 3’ünün işten atıldığı tespit edilmiş. Örgütlenme haklarını kullanarak sendikalaşmak isteyen işçiler işlerinden çıkartılıyor. Örgütlenmek isteyen işçileri tehdit eden, baskı yapan, işten atan patronlar hiçbir ceza almıyorlar. Mücadeleci işçiler ve sendikacılar gözaltına alınıyorlar. Bu şartlarda Türkiye’deki sendikalılık oranı diplerde seyrediyor. Kayıtlı çalışan 10 milyon 300 bin işçiden 900 bine yakını “kâğıt üzerinde” sendikalı çalışıyor. Kayıt dışı çalışan milyonlarca işçi de hesaba katıldığında sendikalılık oranı kâğıt üzerinde bile yerlerde sürünüyor.
Yasalar, sendikalaşmanın önündeki önemli engellerden biridir. Bir işkolunda kayıtlı işçi sayısının %10’unu üye yapamamış sendikanın, çoğunluk sağladığı işyerlerinde bile toplu sözleşme imzalama yetkisi yok! Gerçek üye sayıları dikkate alınırsa Türkiye’deki 104 işçi sendikasının büyük çoğunluğunun aslında sözleşme yapma yetkisi yok. Patronların uşaklığını yapan hükümetler, sendikaları “sözleşme yapma yetkisini düşürme” tehdidiyle hizaya sokuyor. Sendikaların tepesine çöreklenen bürokratlar ise, sözleşme yetkilerini kaybetmemek ve koltuklarından olmamak için hükümetlerin işçi düşmanı yasalarına karşı seslerini çıkartmıyorlar.
Sendikal örgütlülüğün önüne dikilen engeller 12 Eylül rejiminin ürünüdür ve ne yazık ki işçi düşmanı bu yasalar halen yürürlüktedir. 12 Eylül 1980’de işçi sınıfının örgütlülüğüne saldıran darbeci generaller, sermayenin hizmetindeki eli kanlı diktatörlerdi. Generalleri iş başına çağıran patronlar sınıfının amacı, işçi sınıfının yükselen örgütlü mücadelesini ezmek ve kazanılmış haklarını gasp etmekti. 12 Eylül’de kurulan faşist diktatörlük işçi sınıfının sendikal ve tüm siyasal örgütlerini ezip grev ve eylemleri yasakladığında, sermaye sahipleri şöyle diyorlardı: “Bugüne kadar işçiler güldü, artık gülme sırası bizde.”
İşçilerin örgütsüzlüğünden güç alan, kârlarını yükselten ve dolayısıyla da gülmeye devam eden patronlar, sendikal örgütlülüğün önündeki engellerin kaldırılmasını istemiyorlar. Onların isteklerinin dışına çıkmayan AKP hükümeti de bu yönde herhangi bir adım atmıyor. Meselâ, AB’ye üyelik süreci müzakerelerinin konu başlıklarından biri de “Sosyal Politikalar ve İstihdam.” Yıllardır devam eden müzakereler boyunca bu konu bir kez bile olsun gündeme alınamadı. Çünkü Türkiye burjuvazisi, Uluslararası Çalışma Örgütü’nün standartlarına uygun sendika yasasını on yıllardır çıkartmaya yanaşmıyor. Hükümet olur olmaz, sermayenin ihtiyacı olan AB’ye uyum yasalarını ardı ardına meclisten geçirmiş olan AKP, sendikal örgütlenmenin önündeki engelleri kaldıracak adımlar atmaya yanaşmamıştır. Hükümet de muhalefet partileri de sendikal haklar söz konusu olduğunda ipe un seriyor.
Uzun bir süredir yeni bir Anayasanın hazırlanması gündemde. Ancak şunu bilelim ki, işçi sınıfı örgütlü bir tepki vermediği müddetçe hak ve özgürlükleri garanti altına alan bir Anayasa yapılmayacaktır. İşçi sınıfının sendikal örgütlülüğünün önündeki engellerin kaldırılması için aşağıdaki talepleri gündeme getirmeli ve bunların hayata geçmesi için mücadele vermeliyiz:
