Stajyerler Üzerinden Dönen Sömürü Çarkı

Ben otomotiv mühendisliği okuyan ama milyonlarca lise ve üniversite öğrencisi gibi geçinebilmek için çalışmak zorunda olan bir işçi öğrenciyim. Yaz başında zorunlu stajımı yapmak için bir fabrikada çalıştım. Yaşadıklarımı sizinle paylaşmak istiyorum.

Bir yandan derslere giriyor bir yandan da dersten kalan zamanda geçinebilmek için parttime ya da yevmiyeli işlerde çalışıyorum. Geçen dönem bittikten sonra zorunlu yaz stajımı yapmak için çalışmaya ara vermek zorunda kaldım. Staj yerim bir otomotiv fabrikasıydı ve bu fabrika evimden bir buçuk saat uzaklıktaydı. Günde en az 3 saatim yolda geçiyordu. Staj süresince ne okul ne de fabrika stajyerlere ücret vermiyordu. Fabrikanın servisi olduğu halde stajyerlerin binmesi istenmiyordu. Servisler ancak işçi sayısına yetebiliyordu. 60 gün boyunca yol ve kahvaltı için kendi cebimizden para ödüyorduk. Bazen kredi kartını kullanarak bazen de arkadaşlarımdan borç alarak stajımı bitirebildim. Yani anlayacağınız 60 gün boyunca bir fabrikada staj yapmak için borçlanmam gerekti.

Staj yapma amacımızın mesleğimizde daha yetkin olmak olduğu söylenmişti bize. Ama ikinci haftadan itibaren fabrikanın işçisi gibiydik. Ustaların yanında çalışması gereken çırak işçileri işe almayıp, onların yerine stajyerleri çalıştırıyorlardı. Farklı makineleri ve işleri öğretmek yerine hep aynı yerde çalıştırıyorlardı bizi. Sadece 3 aylık bu yaz süreci boyunca 80’den fazla stajyer öğrenci stajımızı bu koşullarda tamamladık. Bu durum işveren için sıfır maliyetle çalışan 80 işçi ve muazzam kâr demekti. Aynı zamanda evine ekmek götürmek isteyip de götüremeyen 80 işçinin iş bulamaması!

Stajyerlerin yaşadığı bu sömürü sadece yaz aylarıyla sınırlı kalmıyor. Özellikle meslek liseli öğrenciler için durum daha da vahim. 4 yıllık lise hayatını fabrikalarda, bürolarda, otellerde staj yaparak geçiren on binlerce liseli öğrenci var. Türkiye’de stajyer öğrenci sayısı 1 milyonu aşmış durumda. Bu durum bize günlerce bedava çalışmak, borçlanarak yaşamak ve işsizlik rakamlarının korkunç boyutlara ulaşması olarak geri dönüyor. Stajyer sömürüsü patronların kârına kâr katıyor.

Sömürü düzeninin stajyerler açısından nasıl işlediğini görebilmemin nedeni örgütlü olmamdır. Bu çelişkileri, akıl dışı düzeni işçi ve öğrenci arkadaşlara anlatırken onlardan aldığım tepkiler örgütlü olmanın ne derece elzem olduğunu bana bir kez daha gösterdi. Birçoğu sömürüldüğünün farkında bile değil. Hatta olması gerekenin bu olduğunu düşünenler de var. Stajyer sömürüsü üzerinden elde edilen muazzam kârların farkında olanlar da var elbette ama onların da çoğunluğu bu sıkıntıları yaşayanların yalnız kendileri olduğunu zannediyor. Onlara göre insanlara bir şey anlatamayız ya da anlatsak da bizi anlamazlar.

Elbette bu düşünce egemenlerin işçileri kandırmak için ürettiği bir yalandır. Bu yalana inanan işçiler her geçen gün kötüye giden yaşamlarını değiştirmek için hiçbir adım atamıyorlar. Örgütsüzlük, haksızlıkları fark etsin ya da etmesin işçileri bu düzenin böyle gelip böyle gideceği yalanına inandırıyor. Çünkü bir avuç asalak bunu düşündürtmek için her yolu deniyor. Televizyonundan gazetesine, ailesinden okuluna sürekli bunlar anlatılıyor. Peki, bir avuç asalak bunları yaparken dünyanın bütün zenginliğini üreten işçilerin hiçbir şey yapmaması mümkün mü? Mümkün değil be kardeşim. Milyonları görüp de böyle düşünmek mümkün değil. Bu akıldışı düzende insafsızca sömürülen bizim gibi yüz milyonlarca hatta milyarlarca işçi var. Milyonları görmemiz ve göstermemiz gerekiyor. Atılacak adımlar örgütlü atıldığı zaman devamının gelebileceğini göreceğiz. Bize düşen de örgütlü mücadele yolunda bazen küçük bazen büyük ama yılmadan pes etmeden adım adım ilerlemektir.