Buradasınız
Bhopal Faciası: Kapitalistlerin Kârı Uğruna Yitip Giden Hayatlar
Tuzla’dan bir kadın iş güvenliği uzmanı

Tarih 3 Aralık 1984. Yer Hindistan Madyha Pradesh eyaletinde Bhopal kenti. Böcek ilacı üreten Amerikan Union Carbide fabrikasındaki gaz sızıntısı, Bhopal’de binlerce insanın öldüğü bir faciaya dönüştü. Fabrikada böcek ilacı için kullanılan fosgen, karbon monoksit ve klor gazları üretiliyordu. Bu fabrika bir dizi tehlikeli kimyasal için tasarlanmış bir entegre tesisti anlayacağınız. Böylesi tehlikeli kimyasallar kullanılan bir üretim tesisi için Hindistan’ın seçilmesinin sebepleri vardı elbette. Union Carbide firmasının %49’u Hindistan hükümetine aitti. 1982 yılında fabrikanın kendi denetim ekibi, Bhopal fabrikasının güvenliğini denetlemiş ve 10 başlık altında önemli uyarılarda bulunmuştu. Bu uyarı ve önlemler fabrika yönetimi tarafından tam anlamıyla hayata geçirilmedi. 1984 yılına gelene kadar birçok önemli kaza atlatıldı ve yöneticiler tarafından bu kazalar önemsenmedi.
Önemsenmeyen bu kazalardan birkaçını sıralayalım: 1981 yılında 3 işçi fosgen gazı kaçağına yakalanmış ve ölmüştü. Peki, nedir bu fosgen gazı? Bu gazdan kısaca bahsedelim: Yeni kesilmiş ot kokusunu andıran bir kokuya sahip olan bu gaz çok zehirli bir gazdır. Bu özelliği sebebiyle 1. Dünya Savaşında kimyasal silah olarak kullanılmış ve 85 bin kadar kişinin ölümüne sebebiyet vermiştir. Fosgenin biraz solunması bile 36 saat içinde ölümle sonuçlanır. 1982 yılında 18 işçi MIC (metil izosiyanat) kaçağına maruz kalmıştı. Metil izosiyanat da insan sağlığı için oldukça zehirli, tahriş edici bir madde. Fosgen ile reaksiyona girdiğindeyse öldürücü etkiye sebep oluyor.
Hani derler ya “kaza geliyorum demez” diye, aksine bu üretim tesisi için kaza bağıra bağıra “geliyorum” demişti. 1984 yılına gelene kadar büyük faciaların sinyallerini veren pek çok kaza, arıza ve sızıntı yaşanmış ama hiçbir önlem alınmamıştı. 3 Aralık 1984’te, acısı Hindistan halkının hâlâ yüreklerinde olan o kara gecede, fabrika bacasından sızan 40 tonu bulan MIC ve diğer zehirli gazlar, 800 bin nüfuslu ve çoğunda kapı bile olmayan yoksul evlerin bulunduğu Bhopal kentine hızla yayıldı. Halkı önceden uyaracak otomatik bir alarm sistemi de yoktu. Bazı işçiler sirenleri devreye soktular ama artık çok geçti!
O gece hastaneye 20 bin kişi başvuru yaptı ama Bhopal’de 2 hastane vardı ve bu kadar insanı tedavi etmek imkânsızdı. Hükümet çevrede yaşayan 3787 kişinin anında öldüğünü bildirdi. Ölü sayısı giderek arttı ve resmi kaynaklara göre haftalar içinde 18 bine ulaştı. Ama yalnızca hastane kayıtları bile bu sayının aslında 25 bin civarında olduğunu gösteriyordu. Bhopal bölgesini saran gaz bulutu 500 binden fazla insanı etkiledi ve hayatta kalanların ömürlerini sakat ya da hasta olarak geçirmelerine neden oldu. Faciadan sonra sakat bebek doğumlarının sayısında artış yaşandı. Aradan yıllar geçmesine rağmen halen fiziksel ve zihinsel engelli bebeklerin dünyaya geldiği belirtiliyor.
Greenpeace’in bu faciadan 20 yıl sonra 2004’te bölgede yaptığı ölçümlerde toprakta normalin 6 milyon katı toksik madde bulundu. Union Carbide firması “ticari sır” olduğu gerekçesiyle bu maddenin adını bile açıklamadı. Bu durum zehirlenenlere bir tanı konulmasını imkânsız kılarken hastanelerde ölümlerin artmasına yol açtı. Bütün bunlar yaşandıktan sonra fabrikanın yöneticileri ABD’ye kaçtılar. Ölenlerin yakınları ve hayatta kalan mağdurların bir kısmı bu işin peşini bırakmadılar ve Union Carbide firmasına dava açtılar. Daha sonra bu fabrikayı satın alan Dow Chemical Şirketi bu olayla ilgili herhangi bir sorumluluk almayıp, mağdurlarla iletişimi reddetti. Açılan dava ancak 26 yıl sonra, Haziran 2010’da sonuçlandı. 3,3 milyar dolar talebiyle açılan davanın sonunda, yapılan çeşitli pazarlıklarla, şirketin mağdurlara ve yakınlarına 470 milyon dolar tazminat ödemesine karar verildi. Ancak tazminat Hindistan devletine ödenmişti ve hükümet tazminatın çok azını mağdurlara ödedi. Ödenen miktar hayatta kalanlar tarafından paylaşıldığında kişi başına 500 dolar bile düşmüyordu!
Peki, bütün bunlar Bhopal’de neden yaşanmıştı? Bir kere böylesi tehlikeli kimyasallar kullanan bir fabrikayı, ABD ya da başka gelişmiş bir ülkede kurmak maliyetliydi. Gelişmiş ülkelerde böyle bir fabrika kurmak ve işletmek için yasaların zorunlu kıldığı önlemleri almak şarttır. Fabrika daha çalışmaya başlamadan önce ulusal ve uluslararası denetimden geçerek onay almalıdır. Union Carbide şirketi (UCC) zorunlu iç denetimi Bhopal’de gerçekleştirmiş ama bunlar kâğıt üzerinde kalmıştı. Nitekim olayın ardından şirketin Amerika’daki fabrikasında aldığı önlemleri Hindistan’da almadığı ortaya çıkmıştı. Ayrıca Hindistan ucuz işçiliğin olduğu yoksul bir ülkeydi. Bu, karın tokluğuna çalışacak bilinçsiz ve örgütsüz milyonlar demekti. Bu durum kapitalistlerin ilgisini Hindistan’a yönlendirmesine sebep oluyor, iştahını kabartıyordu.
Bhopal’de yaşananlar unutulmadı. Her yıl 3 Aralıkta, benzeri bir facianın bir daha yaşanmaması, yaşananların unutulmaması için çeşitli eylem ve etkinlikler yapılıyor. Facianın 30. yıl dönümünde yönetmen Ravi Kumar yaşananları “A Prayer for Rain” ismiyle filme almış. Filmde faciayla ilgili tüm yaşananlar, bir çekçek işçisiyken fabrikada zar zor hamallık işi bulduktan sonra burada ne iş olsa yapmaya başlayan işçi Dilip’in gözünden anlatılıyor. Film, Dilip ve ailesinin yaşadıkları üzerinden Hindistan işçilerinin derin sefaletini, diğer yandan sermayenin yatırım yaparken neden Hindistan gibi ülkeleri tercih ettiğini çok çarpıcı bir şekilde ortaya koyuyor. Bir yanda hayatta kalmak için fabrikadan aldıkları çok düşük ücretlere şükreden işçiler, diğer yanda hiç vicdanı olmayan sermaye ve yöneticileri... Özetle Bhopal faciası, kapitalistlerin daha fazla kâr uğruna işçilerin yaşamlarını nasıl da hiçe saydıklarını gösteren çok acımasız bir tablodur.
- Toplu Konut Değil, Toplu Mezar!
- Örgütlenmeye İhtiyacımız Var
- Kâr Hırsı Doğayı ve İşçileri Katlediyor
- Gençlerimiz Ölmeye Devam Ediyor
- Kocaeli’de “MESEM’e ve Çocuk İşçiliğine Son”Eylemi
- Sağlıksız ve Kötü Çalışma Koşullarına Karşı Birleşelim
- Mesleki Eğitim mi Kâr Hırsı mı?
- Hayatımızı Değiştirecek Parolayı Unutmayalım!
- Gizli Açlık Tehlikesi Büyüyor
- Biz Mücadele Edersek Her Şey Düzelir!
- Hasköy Sanayi Sitesinden Sonra Şimdi Sıra Kimde?
- Ya Beni İşten Atarlarsa?
- İSG-SEN Ankara’da Siyah Baret Eylemi Yaptı
- Patronların Prestiji Yangın Riskinden Daha Önemli
- “El Cerrahisi 7/24 Yanınızda”
- Yangından Haberimiz Bile Olmadı!
- TMO Silosundan Fabrikalara Patlamalar ve Yangınlar Ne Anlatıyor?
- Aşırı Sıcaklar İşçi Sağlığı ve Güvenliğini Tehdit Ediyor
- Teknoloji Çağındayız Ama İşçiler Çalışırken Ölüyor!
- Örgütsüzlüğümüzün Bedeli: Artan İş Cinayetleri
Son Eklenenler
- Aralık ayında tüketici fiyatlarının yüzde 1’in biraz üzerinde yükseldiği, yıllık enflasyonunsa azalarak yüzde 44 civarında gerçekleştiği açıklandı. Bu oranlara bakarak enflasyonun hız kestiğine, ücret zamlarının “beklenen enflasyona” göre belirlenip...
- 2025 yılı için asgari ücret zammı, TÜİK’in sahte rakamlarıyla açıklanan enflasyon oranının dahi altında kalan yüzde 30 olarak belirlendi. Patronlar da işçilere bu sefalet zammını dayatıyor. Şubat ayıyla beraber zamlı ücretlerin açıklanması sonrası...
- İş kazaları ve iş cinayetleri dur durak bilmiyor. Sermeyenin aç gözlülüğü işçileri yaşamından ediyor. Balıkesir’de bulunan ZSR Patlayıcı üretim tesisinde, 24 Aralık 2024’te gerçekleşen patlamada 11 işçi yaşamını yitirdi. Patlama sonrasında Balıkesir...
- Maraş ve Hatay başta olmak üzere 11 şehirde çok büyük yıkım yaratan, yaklaşık yüz bin insanın hayatını kaybettiği, on binlerce insanın yaralandığı, milyonlarca insanın yaşamının derinden etkilendiği 6 Şubat depremlerinin üzerinden iki yıl geçti....
- Siyasi iktidarın ekonomi politikalarının hedefi belli: Ekonomik yıkımın bedelini işçi ve emekçilere ödetmek, on milyonlarca işçinin, emekçinin, emeklinin açlığa talim etmesi pahasına sermayeyi dizginsizce büyütmeye devam etmek. Soygunun, talanın...
- 6 Şubat depremlerinin üzerinden iki yıl geçti. Aradan geçen zamanda depremlerin yarattığı yıkımın, ortaya saçılan yolsuzlukların, usulsüzlüklerin ve boş vermişliğin hesabı sorulmadı. Siyasi gelişmelerle, yaratılan yapay gündemlerle yaşanan felaketin...
- İzmir Büyükşehir Belediyesinde 158 işçinin ücretsiz izne çıkarılması üzerine DİSK/Genel-İş Sendikası İzmir 1, 2, 3 ve 9 No’lu Şubeleri 3 Şubatta direnişe başladı. Sosyal-İş Sendikasının örgütlendiği Turkcell Global Bilgi’nin Siirt Şubesinde 4 işçi...
- Adalet Peşinde Aileleri Platformu, 6 Şubat depremlerinin 2’nci yılında Kadıköy İskelesi önünde anma programı düzenledi. 2 Şubatta düzenlenen anmada “Rant Uğruna Ölenlerin Hesabını Sormaya Geldik! Susmak İhanettir, Hesap Sormak Görevdir!” yazılı...
- Çalıştığım işyerinde 60 yaşlarında bir abiyle sohbet ediyorduk. “Ne zaman emekli olacaksın?” diye sordu. “60 yaşında emekli olacağım” dedim. “Ooo senin işin çok zor yahu, o yaşa kadar çalışılır mı?” dedi. “Ama sen de emeklisin, hâlâ çalışıyorsun”...
- Sırbistan’da Belgrad ve Novi Sad başta olmak üzere ülke genelinde kitlesel protestolar devam ederken bir yandan da öğrenciler dersleri boykot ederek üniversiteleri işgal ediyorlar. Yunanistan’da 2023'teki tren kazasının yıldönümünde işçiler,...
- Birleşik Metal-İş Gebze 2 No’lu Şubenin örgütlü olduğu Kaynak Tekniği (Lincoln Electric) fabrikasında işçiler, 2024 Eylül ayından bu yana süren toplu sözleşme sürecinde, ücret ve sosyal haklarda anlaşma sağlanamaması üzerine greve çıktı. Sabah...
- Bazen gün ağarmadan, bir bardak çay bile içmeden, bir tabak yemek yemeden yeri geldiğinde hoş bir sohbeti yarıda bırakarak gözümüz sürekli saatte, servis bekleriz. Hastanede, okulda, düğünde, misafirlikte bile bir telaşımız oluyor, işyerinin...
- Bolu Kartalkaya’daki Grand Kartal Otelde göz göre göre gerçekleşen katliam, iktidarın bugüne kadarki denetimsizlik ve cezasızlık politikalarının yeniden sorgulanmasına neden oldu. İktidar sahipleri her zamanki gibi “bu meseleye siyaset karıştırmayın...