2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa göre kamu ve özel sektör ayrımı yapılmaksızın iki ve ikiden fazla çalışanı bulunan tüm işyerleri “Çalışan Temsilcisi” bulundurmak zorundadır. Kanunun 20. maddesine göre çalışan temsilcisinin nitelikleri, seçimi veya atanmasına ilişkin usul ve esaslar belirlenir.
Çalışan temsilcisi; iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalara katılma, çalışmaları izleme, tehlikenin yok edilmesi ya da riskin azaltılması için tedbir alınmasını isteme, tekliflerde bulunma ve benzeri konularda çalışanları temsil etmeye yetkilidir. Görevini yapması nedeniyle, çalışan temsilcisinin hakları kısıtlanamaz. Aynı zamanda görevi gereği işverenin veya işyerinin mesleki sırları ile ilgili gördüğü, öğrendiği hususları ve çalışanlara ait özel bilgileri gizli tutmakla yükümlüdür. Çalışan temsilcisi, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin usul ve esasları hakkında yönetmeliğe göre iş sağlığı ve güvenliği konularında özel olarak eğitilir.
Çalışan temsilcisinin; işyerinin tam zamanlı çalışanı olması, en az üç yıllık iş deneyimi bulunması ve en az ortaokul düzeyinde öğrenim görmüş olması gerekmektedir. Fakat sendikalı işyerlerinde sendika temsilcisinin aynı zamanda çalışan temsilcisi olarak görev yapması halinde bu nitelikler aranmaz.
Çalışan temsilcisi sayısı çalışan sayısına göre belirlenir.
İşveren tarafından, çalışan temsilcisi seçimleri yapılacağı ilan edildikten en az 7 gün sonra seçim yapılır. Aday sayısı olması gereken temsilci sayısının üç katını geçmemelidir. Geçtiği takdirde adayın çalışma süresi, öğrenim durumu ya da yaş kriterlerine göre eleme yapılabilir. İşveren tarafından seçimin yapılabilmesi için gerekli şartlar sağlanır ve yeterli sayıda personel görevlendirilir. İşverenin bu konudaki yükümlülüğü, çalışan temsilcisinin seçilmesi ve atanması için gerekli tüm iş ve işlemlerin yerine getirilmesini ve çalışan temsilcisinin işyerinde ilan edilmesini kapsar.
Seçim, çalışanların en az yarısından bir fazlasının katılımıyla yapılmalıdır. Vardiyalı işyerlerinde tüm vardiyaların katılımı sağlanacak şekilde düzenleme yapılır. Seçim sonucuna göre çalışan temsilcisi ilan edilir. Adayların eşit oy alması durumunda öğrenim durumu, işyerindeki deneyi ve benzer kriterler baz alınarak temsilci işverence belirlenir. Seçim sonuçları beş yıl geçerlidir. Bu süre zarfında çalışan temsilcisi işten ayrılırsa seçimde en fazla oy alan ikinci aday atanır. İşyerinde sendika olması durumunda sendika temsilcisi aynı zamanda çalışan temsilcisi olarak belirlenir. Fakat sendika temsilcisinin olmadığı ve aynı zamanda çalışanlar arasından adayın da bulunmadığı durumda işveren tarafından atanır.
Çalışan temsilcisi seçimi yapıldıktan sonra hangi adayın ne kadar oy aldığına dair tutanak düzenlenir. Tutanağın işveren veya görevlendirilen temsilcisi tarafından imzalanması gereklidir. Tutulan tutanak bir sonraki seçime kadar işyerinde saklanır.
