Navigation

Buradasınız

Anasayfa » İşçi Dayanışması Bülteni

Tazminatsız İşten Atma Saldırısı: Kod 29

İşçi Dayanışması, No: 155

Siyasi iktidar 17 Nisan 2020’de güya işten atmaları yasakladı. Ancak “ahlâk ve iyi niyet kurallarına uymayan haller” yasağın dışında tutuldu. Öte yandan işçinin rızasını alma zorunluluğu kaldırılarak ücretsiz izinlerin önü açıldı. Yani sonuç olarak siyasi iktidar işten atmaları değil, ama tazminatlı işten atmaları yasaklamış oldu. O zamandan bu yana patronların elinde bir sopaya dönüşen ücretsiz izin saldırısının yanı sıra, tazminatsız işten atılan işçilerin sayısında da bir artış yaşanıyor. Kod 29 olarak bilinen tazminatsız işten atma saldırısı, tıpkı ücretsiz izinde olduğu gibi sendikalaşan, örgütlenen, hakkını arayan işçilere karşı bir sopa olarak kullanılıyor.

Kod 29 SGK’ya bildirilen işten çıkış (fesih) kodudur

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 9. maddesine göre işveren, iş akdi sona eren işçinin durumunu 10 gün içinde SGK’ya bildirmekle yükümlüdür. İş akdinin hangi gerekçeyle sona erdiği bir kod ile belirtilir. Her kodun SGK’da farklı bir anlamı vardır. Kod 29 “işveren tarafından işçinin ahlâk ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı” nedeniyle iş akdinin feshi demektir.

Kod 29’un 4857 sayılı İş Kanunundaki karşılığı 25’inci maddenin 2’inci fıkrasıdır. Bu maddenin 2’nci fıkrası “ahlâk ve iyi niyet kurallarına uymayan haller” olup işverene ihbar ve kıdem tazminatı ödemeksizin derhal fesih hakkı vermektedir. Bu fıkradaki derhal fesih gerekçelerinden bazıları şunlardır: İşçinin hırsızlık yapması, işyerindeki başka bir işçiye cinsel tacizde bulunması, ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki defa herhangi bir tatil gününden sonraki işgünü ya da bir ayda üç işgünü işverenden izinsiz ya da haklı bir neden olmaksızın işe gelmemesi... 25/2’den atılan bir işçi işsizlik ödeneğinden de yararlanamamaktadır.

Kod 29 ile işten atılan işçi hakkını hukuksal olarak nasıl arayacak?

Bunun için işçi mutlaka iş mahkemesine başvurmalıdır. İşçi, kıdem ve ihbar tazminatı davası, sendikal gerekçeyle atılmışsa sendikal tazminat davası, şartları uygunsa işe iade davası açabilir. İşe iade davası açabilmek için belirsiz süreli iş sözleşmesi ile en az 6 aydır o işyerinde çalışıyor olmak ve işyerinde en az 30 işçinin çalışması gerekmektedir. Ancak sendikal gerekçeyle işten atılan işçiler bu şartları sağlamasalar da işe iade davası açabilirler.

Bu davalarda feshin haklı bir nedene dayandığını ispat yükümlülüğü işverene aittir. Ancak sendikal nedenle işten atıldığı için dava açan işçinin sendikal nedeni ispat yükümlülüğü vardır. Eğer işçi sendikal nedenle atıldığını ispat edebilirse işveren kıdem ve ihbar tazminatının yanı sıra en az 12 aylık brüt ücret tutarında sendikal tazminat ödemek zorundadır. İşveren, işe iade davası açarak sendikal nedenle işten atıldığını ispat eden işçiyi işe başlatsa da başlatmasa da sendikal tazminatı ve boşta geçen süre için ayrıca dört aylık ücretini ödemek zorundadır. Ancak sendikal tazminat alan ve işe başlatılmayan işçiye ayrıca işe başlatmama tazminatı ödenmez. Kod 29 ile işten atıldığı için işsizlik ödeneği alamayan işçi, davayı kazandıktan sonra İŞKUR’a başvurarak çalışmadığı süreler için hak ettiği işsizlik ödeneğini geriye dönük olarak talep edebilir.

Kod 29 saldırısı yeni değildir, ancak pandemi sürecinde artmıştır

Patronların sendikalaşan işçileri tazminatsız işten atma saldırısı yeni değildir. Sendikal örgütlenmeyi kırmak için en çok başvurdukları yöntemdir. Davaların uzun sürmesi, işçinin lehine sonuçlansa bile işe iade davalarında işverene işçiyi işe geri almama hakkının tanınması nedeniyle patronlar işyerine sendikayı sokmaktansa “bedelini ödeyip belayı uzak tutmayı” tercih etmektedirler. Yeni olan şey pandemi sürecinde tazminatsız işten atma saldırısının artmasıdır. Bunda pandemi bahanesiyle iş koşulları ağırlaştırılan, hak kayıpları artan işçilerin sendikalaşma isteklerinin artmasının da payı vardır. Patronlar işçi sınıfının hak mücadelesine karşı büyük bir savaş başlatmışlardır. Bu savaşta kazanan olabilmek için örgütlenmek ve mücadele etmek şarttır. Direnişler bu mücadelenin çok önemli bir ayağıyken, hukuk mücadelesi de atlanmamalıdır. Her ne kadar mevcut yasalar sendikalaşan işçilerin iş güvencesini korumak için yeterli olmasa da işçiler yasalardan doğan haklarını bilmeli ve sonuna kadar kullanmalıdır. 

2 Mart 2021
  • Yazıcı için
  • e-postayla gönder

Sınıfın Penceresinden

  • Mevcut Durumu Değiştirecek Olan Emekçilerin Birliği ve Mücadelesidir!
    Geçtiğimiz günlerde Muğla Milas’da ağlayan ve nefes almakta zorlanan bir emekçi kadının görüntüleri yansıdı sosyal medyaya. Bu emekçi kadın, maden ocağı açmak üzere ormana dalan, ardı ardına ağaçları indiren kapitalist şirketin yaşam alanlarını yok etmesine feryat ediyor ve şöyle diyordu: “Karşımızda bir insan yok, taş parçası var karşımızda!” Bu sözler hayatın içinden, emekçilerin yüzlerce yıllık deneyimlerinden süzülüp geliyor; sömürücü egemenleri ve kapitalistleri ne de güzel tanımlıyor. İşçi sınıfının büyük önderi Marx, kapitalistleri sermayenin kişilik kazanmış hali olarak tanımlamıştı. İnsan kılığında ayakları üzerine dikilen sermayenin ne vicdanı ne de utanma duygusu vardır.
    Sesli Yorumlar | İşçi Dayanışması Bülteni
  • Evimizin Kolonlarının Kesildiğinin Farkında mıyız?
    Kapitalist sömürü düzeni doğayı ve emeği yağmalıyor, insanlığı nefessiz bırakıyor. Bu düzenin yarattığı tahribat o kadar büyük ki tüm canlıların yaşamını, insanlığın ve dünyamızın geleceğini tehdit ediyor. Küresel ısınmadan kaynaklı iklim krizinin yol açtığı sorunlar artık gündelik yaşamımızın içinde; yediğimizde, içtiğimizde, yaşam koşullarımızın kötüleşmesinde kendini gösteriyor. Türkiye’de ise iklim krizine siyasi iktidarın doğayı talan etme konusundaki hırsı eklenince, çok daha büyük bir tehditle karşı karşıya kaldığımız ortaya çıkıyor.
    İşçi Dayanışması Bülteni
  • Birlik ve Dayanışma İçinde Mücadele!
    Öyle zamanlar gelir ki siyasal ve toplumsal alanda yaşananları anlatmakta kavramlar kifayetsiz kalır, olup biteni tam olarak açıklamaya yetmez. Bugün Türkiye’de olan da budur. Yolsuzluk, rüşvet, para ve mevkii üzerine kurulu kirli ilişkiler, yozlaşma ve çürüme iktidar koalisyonunun tüm katmanlarını/hücrelerini sarmış durumda. Kirli ilişkilerin nasıl bir boyut aldığını anlatmak için haklı olarak “lağım patlaması” benzetmesi yapmak zorunda kalıyoruz. Üstelik henüz buzdağının ucunu görüyoruz. Bakanlardan tutun da Türkiye’nin en önde gelen patronlarına, mafya liderlerinden devlet bürokrasisine ve gazetecilere kadar geniş yelpazede bir kesim, bu kirli yumağın içinde yer alıyor.
    Sesli Yorumlar | İşçi Dayanışması Bülteni
  • İnsanlaşma Mücadelesi
    İnsan yeme-içme, giyinme, uyuma, barınma gibi doğal ihtiyaçlarını karşılayarak hayatta kalır. Peki, bunlar insanlaşmaktan söz etmek için yeterli mi? Üretimdeki gelişimin tam otomasyonu mümkün kıldığı günümüzde bu soruyu her işçi kendisine sormalıdır. Çünkü gerçek anlamda insanlaşmak yaşamsal ihtiyaçları karşılamanın ötesine geçmektir. Zorunlu ihtiyaçlar için harcanan sürenin kısalması, buna karşılık kültürel, sosyal, zihinsel ihtiyaçlar için ayrılan zamanın artması, günün büyük kısmını kaplaması demektir. Yani hayatın güzelliklerinin tadına varmak, yaşamdan keyif almaktır.
    İşçi Dayanışması Bülteni
  • “Zenginin Cenneti Yoksulun Cehenneminden Doğar”
    DİSK, 2020’nin ilk çeyreğinden 2021’in ilk çeyreğine kadar bir yıl içinde işsizliğin 2 buçuk milyon arttığını ve 10 milyona yaklaştığını açıklıyor. Sadece işsiz sayısı değil, 10 bin liraya yaklaşan yoksulluk sınırı karşısında, işçilerin ortalama ücreti haline gelen ve 2825 lira olan asgari ücret de yoksulluğun aynası olarak karşımızda duruyor. Gençlerin yaklaşık yüzde 29’u ne eğitimde ne de istihdamda görülüyor. Yani inşaat işçisi kardeşimizin dileğinin aksine, ne yazık ki bugün Türkiye’de onun yaşadığını yaşayan milyonlar, on milyonlar var. Onun “yaşamayan bilemez” dediği acıyı ve çaresizliği yaşayan on milyonlar…
    İşçi Dayanışması Bülteni
  • Aşıda Patent: Kapitalizm Hayatımızı Çalıyor!
    Kapitalist sömürü düzeni yüzünden koronavirüs, yüzlerce ülkeye bölünmüş dünyayı sınır tanımadan bir yıldan uzun süredir bir uçtan diğer uca dolaşıp insanlığı enfekte ediyor. Ne var ki Mars’a insansız araç göndermeye ve orada helikopter uçurmaya imkân veren gelişmiş teknolojiye ve bilim alanında muazzam ilerlemeler kaydedilmesine rağmen, insanlık bu virüsü bir türlü alt edemiyor. İnsanlar hastalanıyor, ölüyor, acı çekiyor. Daha da fenası, hastalığın çaresi yani aşısı çoktan bulunmuş olmasına rağmen tüm bunlar oluyor!
    Sesli Yorumlar | İşçi Dayanışması Bülteni
  • Ya Onlar Ya Biz!
    İkizdereli emekçi kadınları ne jandarmanın gazı ne de iktidarın tehditleri durdurabiliyor. Çünkü Cengiz Holding’in ve ortaklarının göz koyduğu şey onların ekmeği, hayatı! Çünkü katledilmek istenen orman onların yaşadıkları yer, yuvaları, ekmek tekneleri, çayları, arıları ve çiçekleri, geçmişleri ve gelecekleri. Çünkü ekmeklerine göz koyanlar zalimler, açgözlüler, hırsızlar! İşte bunu bilen İkizdereli emekçi kadınlar; arkasına siyasi gücü ve devleti alan para babalarına meydan okuyorlar. Çünkü çok iyi biliyorlar ki kazanmak için haklı olmak yetmez, zalimler karşısında ses çıkarmak, güçlü olmak gerekir. Emekçilerin sesi birlikte yükselir, gücü ise birlikten, beraberlikten, dayanışmadan ve haklı olduğunu bilmekten gelir.
    İşçi Dayanışması Bülteni | Emekçi Kadın
  • Gelenekten Geleceğe Bir Aktarma Kayışıdır UİD-DER
    15 yıl geçmiş. 15-16 Haziran 1970’in, işçi sınıfımızın bu şanlı direnişinin yıl dönümünde açılışını gerçekleştirdiğimiz derneğimiz 15 yaşında! O gün annesinin kucağında gelen çocuklarımız bugünün gençleri oldular. Görkemli açılışından bu güne her yıl, UİD-DER’imizin biraz daha büyüdüğünü, işçi sınıfının içinde geliştiğini görmek nasip oldu bizlere.
    İşçi Dayanışması Bülteni
  • Bu Değirmenin Suyu Nereden Geliyor?
    2017’de Türkiye’de Thodex adında bir kripto para borsası açıldı. Büyük vaatler verildi, ünlü mankenlerle tanıtım reklamları çekildi, insanlardan paralarını güvenle teslim etmeleri istendi. Kısa yoldan para kazanma ve sınıf atlama hayalleri pompalandı. Ve 3,5 yıl içinde buraya para yatıranların sayısı 400 binlere ulaştı, şirket büyüdükçe büyüdü. Kripto para borsasına ilgi yoğundu. Çünkü ekonominin dibe doğru gittiği ülkede insanlar gelirlerini bir parça arttırmak istiyordu. Daha da önemlisi kısa yoldan zengin olmaya dönük reklamlar, Elon Musk gibilerin yönlendirmesi buraya insan çekiyordu. Fakat şirketin sahibi Nisan ayında 391 bin kişiyi dolandırarak 2 milyar dolarla sırra kadem bastı!
    Sesli Yorumlar | İşçi Dayanışması Bülteni
  • Kurtuluş İşçilerin Bir Sınıf Olarak Birleşmesinde!
    İktidar, patlak veren kirli ilişkileri önemsiz göstermeye ve halkın gözünden ırak tutmaya çalışıyor ama başaramıyor. Çünkü izlediği siyasetle ülkedeki sorunları büyüten ve çözemeyen, zihinsel olarak dağılmış, her alanda yalpalayan bu iktidar; her geçen gün emekçiler nezdinde inandırıcılığını yitiriyor. Toplumun algısını yönetmek için attığı adımlar ayağına dolanıyor ve geri adım atmak zorunda kalıyor.
    Sesli Yorumlar | İşçi Dayanışması Bülteni

Son Eklenenler

  • Filipinler’de Emekçiler Duterte Hükümetine “Yeter!” Dedi!
    26 Temmuzda ülkenin birçok kentinde meydanlara çıkan Filipinli emekçiler, Duterte hükümetini protesto etti. Filipinler’de devlet başkanlarının yılda bir kez gerçekleştirdiği Ulusun Durumu Konuşmasına (SONA) denk getirilen protesto gösterilerinde...
  • Doro-Çiba ve Japon Emek Örgütlerinden Eylem
    Geçtiğimiz sene yapılması planlanan Tokyo Olimpiyat Oyunları pandemi nedeniyle 2021’e ertelenmişti. Pandemi sona ermemesine rağmen Uluslararası Olimpiyat Komitesinin (IOC) ve Japonya hükümetinin kararıyla olimpiyat oyunları 23 Temmuzda başlatıldı....
  • Baklavadan Çökmeye Sermayenin Fıtratı
    24 yıl önce Gaziantep’te 4 çocuk baklava çaldıkları gerekçesiyle 6’şar yıl hapis cezasına çarptırılmıştı. Koca bir ülke küçücük çocukların “gaspçı”, “hırsız” diye damgalanmasına, bileklerine kelepçeler vurulmasına tanık olmuştu. Sermaye sahipleri ve...
  • Sendikalaştıkları İçin İşten Atılan Yurtiçi Kargo İşçileri İşe İade Davasını Kazandı
    Sendikalaştıkları için işten atılan Yurtiçi Kargo işçileri açtıkları işe iade davasını kazandılar. Yurtiçi Kargo firması uzun zamandır TÜMTİS’te örgütlenmeye çalışan işçiler üzerinde baskı uygulayarak, işten atarak, alt şirketlerde sigortalı...
  • Ekmeğin Kokusu, Kömürün Karası…
    Dayanışma TV’nin hazırladığı ve maden işçilerinin kendi ağzından yaşadıklarını anlatan Sarı Baret belgeselini izledik. Öncelikle “gerçeğin içinden, sınıfın penceresinden” şiarıyla yayınlarını sürdüren Dayanışma TV’ye böylesi güzel bir belgesel...
  • Karşımıza Dikilen Taş Parçası!
    Başı yazmalı bir Anadolu kadını, Muğla’nın Milas ilçesine bağlı İkizköy’den Nejla Işık… “Nefes alamıyorum şu anda” diyerek başlıyor konuşmaya; sesi ağlamaklı, sesi bir mum alevi gibi titrek… Nejla Işık konuşması boyunca bir eliyle de istemsiz...
  • İşçiler Kemal Türkler’i Unutmadı
    DİSK ve Maden-İş’in unutulmaz önderi Kemal Türkler, sermayenin tetikçileri tarafından katledilişinin 41. yıldönümünde mezarı başında anıldı. Topkapı mezarlığında yapılan anmaya eski kuşak işçiler, DİSK’in çeşitli sendikalarından yöneticiler, başta...
  • Sendikalar ve İşçi Örgütleri Kemal Türkler’i Mezarı Başında Andı
    DİSK’in ve Maden-İş’in unutulmaz önderi Kemal Türkler, sermayenin tetikçileri tarafından katledilişinin 41. yıldönümünde mezarı başında anıldı. 27 Temmuzda Topkapı Mezarlığında yapılan anmada Kemal Türkler’in unutulmadığı, unutturulmayacağı...
  • Patronun Keyfi Kısa Çalışma Uygulamasına Karşı Dava Açan İşçi Kazandı
    Gaziantep’te kısa çalışma uygulaması döneminde diğer işçiler işe geri çağrıldığı halde kendisi çağrılmayıp kısa çalışmada bırakılan bir işçi önce haklı fesih hakkını kullandı, sonra da işverene tazminat davası açtı. Geçtiğimiz günlerde sonuçlanan...
  • Mevcut Durumu Değiştirecek Olan Emekçilerin Birliği ve Mücadelesidir!
    Geçtiğimiz günlerde Muğla Milas’da ağlayan ve nefes almakta zorlanan bir emekçi kadının görüntüleri yansıdı sosyal medyaya. Bu emekçi kadın, maden ocağı açmak üzere ormana dalan, ardı ardına ağaçları indiren kapitalist şirketin yaşam alanlarını yok...
  • Bir Kıta Hareket Ediyor
    Dünya genelinde milyonlarca insan hareket halinde… İşe veya okula gidip gelen yahut seyahat eden insanlardan bahsetmiyoruz. Dünyamızda yaklaşık 300 milyon göçmen var. 300 milyon! Dile kolay… Rusya’dan Japonya’ya, Meksika’dan Filipinler’e koca...
  • İşçi Dayanışması 160. Sayı Çıktı!
    İnsan kılığında ayakları üzerine dikilen sermayenin ne vicdanı ne de utanma duygusu vardır. O, emek ve doğa karşısında bir taş parçasıdır; empatiden yoksundur. Bu yüzden kapitalist, kâr için işçiyi iliklerine kadar sömürürken ve doğayı katlederken...
  • Devlet Kaynaklarını Patronlara Aktarmayı Kılıfına Uydurmuşlar
    Devlet kaynakları sermaye sahiplerine akmaya devam ediyor. Tabir yerindeyse iktidar bir günü dahi boş geçirmiyor. Şaşırmıyoruz çünkü bu düzen tam bir yağma ve talan düzeni.

UİD-DER Aylık Bülteni