İşçiler Vergi Adı Altında Nasıl Yolunuyor?

İşçilerin ücretleri düşük, çalışma koşulları ağır, hayat pahalılığı malûm… Temel besin maddelerine, elektrik, doğalgaz, su, meyve, sebze fiyatlarına her sene işçi ücretlerine yapılan zamdan daha fazla zam yapılıyor. İşçi ücretleri genellikle asgari ücret oranında arttırılarak düşük tutuluyor. Asgari ücret ise sefalet ücreti olarak kalmaya devam ediyor. Enflasyona bakarak ücretlerin hayat pahalılığı karşısında nasıl eridiğini net bir şekilde görebiliriz. Yani nereden bakarsak bakalım işçinin ekmeği küçülmeye devam ediyor.

Biz işçilerin yaşam koşulları böyle ama yine de patronlardan daha fazla vergi veriyoruz. Ekmeğin, suyun, sebzenin, çayın, peynirin, etin, giysinin, buzdolabı gibi beyaz eşyanın vb. fiyatına eklenen Katma Değer Vergisi (KDV) ile Özel Tüketim Vergisi (ÖTV), temel ihtiyaçların fiyatlarının artmasına neden oluyor. Bunun anlamı, temel ihtiyaçlardan bile kısmak zorunda kalmamız demektir.

KDV ve ÖTV’ye dolaylı vergi deniliyor. Bu şekilde alınan vergilerin oranları 1980’den bu yana her yıl arttı. Gelir, emlak ve kurumlar vergilerini kapsayan dolaysız vergiler ise düştü. Bu çok önemlidir. Çünkü gelir vergisinde oranların düşmesi demek patronlardan daha az vergi kesilmesi demektir. İşçileri sömürerek yüksek gelirler elde eden patronlardan düşük vergiler alınırken, dolaylı vergiler arttırılarak vergi yükü esas olarak toplumun çoğunluğunu oluşturan işçi-emekçilerin sırtına yıkılıyor.

Toplam vergi miktarı içindeki KDV gibi dolaylı vergilerin oranları son 35 yılda sürekli artarken, dolaysız vergi olan gelir vergisi oranları sürekli düştü. Örneğin toplanan vergi miktarı dikkate alındığında, 1980’de dolaylı vergi oranı yüzde 37, dolaysız vergi oranı yüzde 63’tü. 2014’te toplam vergi miktarı içinde dolaylı vergi yüzde 68’e çıkarken, dolaysız vergi yüzde 32’ye düştü. Yani paraya para demeyen patronlar daha az gelir vergisi ödemekle kalmıyor, aynı zamanda ekmeğe, suya, peynire, zeytine, yakıta asgari ücretle geçinen bir işçiyle aynı vergiyi ödüyor. Gelir vergisi adı altında işçi ücretlerinden kesilen vergilerin ne denli yüksek olduğunu da eklemek lazım. Eşitlik dedikleri de bu olsa gerek!

2015’in ikinci yarısı itibariyle, brüt 1273,5 lira olan asgari ücretin 363 lirası kesiliyor. 363 liranın 162 lirası gelir vergisi, yaklaşık 10 lirası da damga vergisi olarak kesiliyor. Asgari Geçim İndirimiyle birlikte ay sonunda işçinin eline net 1000 lira geçiyor. Sigortalı milyonlarca işçinin yüzde 41’i asgari ücretle geçinmeye çabalıyor.

Türkiye’de toplam vergi geliri içinde yüzde 70’e yaklaşan dolaylı vergi oranı, Avrupa Birliği ülkelerinde çok daha düşük. AB ülkelerindeki ortalama oran yüzde 33.

Emekçiler yüksek vergi ödüyorlar, ödedikleri vergiler üzerinden ülkenin bütçe kaynağının önemli bir bölümünü sağlıyorlar. Peki, verginin karşılığını hizmet olarak alabiliyorlar mı? Hayır! Sağlık, eğitim, ulaşım ve iletişim hizmetleri emekçilere parasız olarak sağlanıyor mu? Tabii ki hayır!

Aksine, bu hizmetlerin hepsi için ek ücretler ödemek zorundayız. Örneğin sağlık hizmeti alan bir sigortalı işçinin hastanenin türüne göre “muayene katkı payı”, ilaç için de yüzde 20 oranında katkı parası ödemesi gerekiyor. İşçiden sağlık sigortası primi kesen devlet, bunun karşılığında işçiye ücretsiz ve nitelikli sağlık hizmeti sunmayı vaat ediyor. Ancak işçi prim ödemekle kalmıyor, bir de “katkı payı” adı altında yolunuyor.

“Parasız” denilen eğitim hizmeti için de, okul yönetimleri okulun yakıt, temizlik vb. masraflarını ailelerden tahsil ediyor. Gerekçe ise devlet bütçesinden okullara yeterli kaynak ayrılmaması. Tümüyle parasız olması gereken ulaşım hizmeti de hem paralı hem çok pahalı.

İşçi sınıfı inşaatlarda, fabrikalarda, maden ocaklarında döktüğü alın teriyle dünyadaki bütün zenginlikleri üretiyor. Sefalet koşulları altında yaşamaya mahkûm edilen işçilerin, yaşam koşullarının iyileşmesi, çalışma koşullarının düzeltilmesi patronların insafa gelmesiyle gerçekleşmeyecek. Bugüne kadar en ufak kazanımını bile mücadeleyle elde eden işçilerin haklarını genişletmek için mücadele etmekten başka şansları yoktur.