Beynelmilel

12 Eylül darbesinin işçi sınıfı ve toplum üzerindeki etkisini trajikomik bir dille anlatan Beynelmilel filmini derneğimiz UİD-DER’de izledik. Film, 1982 yılında, faşist diktatörlük döneminde, Adıyaman’da, geçimlerini Gevendelik yaparak sürdüren çalgıcıların maruz kaldığı baskıları anlatarak başlıyor. Dışarı çıkma yasağının, adım başı kimlik sormaların hüküm sürdüğü, düğünlerde bile sadece faşist cuntanın izin verdiği türkülerin çalınabildiği bir dönemi gözler önüne seriyor. Evet, yasaklarla, hapishanelerle başlıyor film.

Aslında, aradan 25 yıl gibi uzun bir zaman geçmesine rağmen, filmde gösterilen birçok sahne ile bu dönemde yaşadıklarımız arasında benzerlik kurabiliyoruz. Filmin anlattığı faşizm koşullarında Kürtçe müzik yasaktı. Bugünse sözümona serbest olmasına rağmen, hâlâ bunu hazmedemeyip susturmak isteyenler var. Aynı zihniyet devam ediyor. Yine filmde bir sahne var ki, faşist cunta devrimcilerin halkı kültürel ve siyasal olarak eğittikleri Halkevini pavyona çeviriyor. Böylece film burjuvazinin ve faşist cuntanın gerçek yüzünü de basit bir dille teşhir etmiş oluyor. Yine her mahalleye, her bölgeye polis, jandarma koyamayacağını bilen faşist cunta, aileleri polisleştirmeye, muhbirleştirmeye çalışarak devrimciliğe özenen çocuklarını engellemelerini sağlıyor. Filmi izlerken bir ağlamaklı bir gülmekli oluyoruz. Keman sesi içimizi acıtıyor, ama faşist komutanın Enternasyonal marşını anlamadan “baharı karşılamak” olarak bilip destek vermesi de güldürüyor.

12 Eylül askeri faşist rejimin bu tarz filmlerle de olsa sorgulanması beni sevindirdi. Çünkü onlarca devrimcinin yaşamlarına darağaçlarında, işkencelerde, dört duvar aralarında son veren 12 Eylül darbesiydi. Ayrıca Enternasyonal marşının böyle bir dönemde böyle bir filmde çalınması, Engels’in, Troçki’nin kitaplarının sahnelenmesi de güzeldi. Son dönemde 12 Eylül faşist darbesinin etkilerini anlatan filmler içinde beni en çok etkileyen bu filmdi.

Kuşkusuz bir tek filmle faşizmin her yönü anlatılamaz, ama yönetmenin belli sahnelerde öfkemizi hat safhaya çıkarmayı başardığını söyleyebilirim. O günlerde faşizm gözünü kırpmadan 17 yaşındaki bir genci asmış, “asmayalım da besleyelim mi?” diyebilecek kadar pervasızlaşmıştı. Bizler genç kuşaklar olarak 12 Eylül sürecini yaşamamış olabiliriz, ama faşizmin kanlı diktatörlüğünü nasıl ve hangi zamanlarda kuracağını işçi sınıfına göstermek, hem de cuntacı generallerin vitrinin ön yüzündekiler olduğunu, perde arkasında ise faşizmin asıl sahibi olan burjuvazinin bulunduğunu teşhir etmek görevimizdir. Ancak bu yolla 12 Eylül faşizminin hesabının sorulacağı günlere ulaşabiliriz. Aynı yıllarda Şili halkı da faşizme maruz kalmıştı, ama onlar hiç olmazsa darbecilerini yargılayabildiler. Bizim de bu mücadeleyi örgütleyip darbecileri püskürtmemiz gerekiyor.