Buradasınız
Gastonya Grevi ve Ella May’in Mücadelesi
UİD-DER’li bir kadın işçi

İşçiler, emekçiler olarak zorlu günlerden geçiyoruz. Yoksullaşma çığı alabildiğine büyüyor, üstümüze çökerek bizi nefessiz bırakıyor. Sömürü düzeni kapitalizm içine girdiği çıkmazla birlikte hayatın her alanında sorunları girdaba dönüştürüyor. Tarihimiz, kapitalizmin yarattığı sorunlara karşı tek yolun mücadele etmek olduğunu defalarca göstermiştir. Bunun için işçileri sömürüye karşı mücadeleye çağıran, bu uğurda ter akıtan insanlar hep olmuştur, olacaktır. Tıpkı gencecik bir tekstil işçisi olan Ella May gibi… Gelin Ella’nın hikâyesine kulak verelim.
Ella May 1900’de ABD’nin güney eyaletlerinden biri olan Tennessee’de dünyaya geldi. Çiftçilik yaparak geçinen yoksul bir ailenin 12 çocuğundan biriydi. O da tıpkı diğer kardeşleri gibi ailenin hayatta kalabilmesi için küçük yaşlardan itibaren çalışmaya başladı. Demiryolunun gelişimi ve beraberinde büyüyen tomruk ihtiyacı Ella’nın ailesini de çiftçilikten kopardı ve göçebe işçiler haline getirdi. İş kazalarının ve ölümlerin çok olduğu bu işlerde Ella babasını kaybetti. Genç yaşta evlenen ve 9 çocuğu olan Ella’nın eşi de aynı işlerde çalışırken iş kazası geçirdi ve sakat kaldığı için iş bulamaz hale geldi. Çocuklarının tüm yükü Ella’nın omuzlarına yıkılınca daha az ama düzenli ücret alabileceği ve kadınların işe alındığı tekstil fabrikalarında çalışmaya başladı. Kocası tarafından terk edilen ve 9 çocuğuyla bir başına kalan Ella, daha iyi koşullarda çalışmak umuduyla sık sık iş değiştirdi, farklı fabrikalarda iplik eğirme işçisi olarak çalıştı. Ancak nereye giderse gitsin ailesinin beslenme, giyinme, sağlık ihtiyaçlarını karşılamakta zorlandı. Çocuklarının dördünü daha küçücük yaşlarında yoksulluk yüzünden kaybetti. Ella’nın bir işçi olarak çok çalışması yetmemişti ve koşulların işçilerin örgütlülüğüne ve mücadelesine göre iyileşeceğini anlaması uzun sürmedi.
Güneyin ucuz işgücü ve tekstil işçilerinin mücadelesi
Birçok kuzeyli sanayici, daha düşük işçilik maliyeti arayışıyla fabrikalarını güney eyaletlerine taşıdı. Geniş tarım alanlarına sahip ve pamuk üretiminin yapıldığı güney eyaletlerinde tekstil patronları iplikçilerin ve dokumacıların iş yüklerini arttırmakla kalmadı aynı zamanda ücretlerini de düşürdü. Çoğu zaman iş saatleri o kadar uzuyordu ki işçilerin önemli bir bölümünü oluşturan kadınlar, çocuklarını göremez olmuştu. 1920’lerin sonlarına doğru işten çıkarmaların artmasıyla işçilerin iş yükü iyice arttı. Ella’nın da içinde bulunduğu binlerce tekstil işçisi haftalık sadece 9 dolara çalıştırılıyordu.
Gastonya’daki en büyük fabrikalardan biri olan Loray Mill de kötü koşullarıyla ünlenmişti. Büyük Buhran denilen krizin yaşandığı bir dönemde, 1 Nisan 1929’da yaklaşık 2 bin işçi, Ulusal Tekstil İşçileri Sendikası (NTWU) öncülüğünde dayanılmaz çalışma koşullarına karşı greve çıktı. Loray Mill’deki grevi duyan Ella derhal sendikaya katıldı ve Bessemer City şubesinin sekreteri oldu. Sendikada görev alan Ella mitinglerde konuşmacı oldu, grev alanlarında ve toplantılarda yerini aldı. Sesi güzel olan ve şarkılar yazan Ella, bu yeteneğini de mücadelesine akıttı. Şarkılarıyla hem işçilerin acılarını, özlemlerini anlattı hem de birliğe ve mücadeleye çağırdı. Kısa sürede Loray Mill grevinin yüzü ve güneydeki emek mücadelesinin sesi haline geldi. Ella May mitinglerde emekçi kadınları mücadeleye çekmek için kendi hikâyesini anlattı: “Ben dokuz çocuk annesiyim. Dördü birden boğmacadan öldü. Ustadan onlara bakabilmem için beni gündüz vardiyasına vermesini istedim, ama o kabul etmedi… Bu yüzden işten ayrılmak zorunda kaldım ve ilaç alacak param kalmamıştı. Çocuklarım öylece öldüler… Onlar için hiçbir şey yapamadım, onları hayatta tutamadım. Bu yüzden sendikadan yanayım, böylece onlar için daha iyisini yapabilirim.” Pek çok kadının kendisininkine benzer şekilde yaşadığımı bilen Ella, emekçi annelerin ortak duygularını ağıda döktü:
Sabahtan çıkıyoruz evlerimizden
Öpüp veda ediyoruz çocuklarımıza
Bizler patronlara kölelik ederken
Çocuklarımız çığlık atar, ağlar
Ve paramızı aldığımızda ilk iş
Ödenecek bakkal borcumuz
Bir kuruş bile harcanamaz üst baş almaya
Bir kuruş bile ayrılamaz kenara
Ve tam da aynı akşam
Küçük oğlunuz der ki
Ayakkabıya ihtiyacım var anneciğim
Ve kız kardeşimin de
Bir annenin kalbini nasıl sızlatır
Siz hepiniz bilirsiniz
Ella May yaşadıkları acıların kaynağını ve sorumlularını görmüştü. Patronlar için ne işçilerin ne de çocuklarının bir değeri vardı, sadece sömürü kaynağıydılar onlar için. Bu kölece yaşamdan kurtulmanın yolu birlikten, örgütlü hareket etmekten geçiyordu. Dağınık ve yalnız olduklarında bu sefalet devam edecekti. İşçi kardeşlerine bu gerçeği anlattı, onları patronların korktukları tek şeyden; işçilerin birliğinden yana olmaya çağırdı:
Her şey küçük çocuklarımız için
Bizim için çok kıymetli olan çocuklarımız için
Ama sevgili işçi kardeşlerim
Patronlar ne bizi ne çocuklarımızı umursuyor
Fakat ey işçiler anlayın ki
Birliğimizden korkuyorlar
Haydi, birlik olalım
Burada birliğimizi kuralım
“Bizler asla ama asla sendikamızın yok olmasına izin vermeyeceğiz!”
Büyüyen işçi mücadelesine karşılık grevi bastırmak için kolları sıvayan patronlar ilk iş olarak işçi ailelerini fabrikaya ait evlerden çıkardılar. Patronlar belediye başkanını, valiyi görev başına çağırdılar ve Ulusal Muhafız adı altında düzenin silahlı koruyucularını iş başına getirdiler. Sendikanın lokali basıldı, yok edildi. İşçiler yılmadı, kendilerine ait çadır kamplar kurdular. Patronların saldırıları da durmadı. Grevci işçilere “radikaller”, sendika yöneticilerine ve öncü işçilere ise “yabancı provakatörler” damgası yapıştırmaya çalıştılar. Amerikan İç Savaşının izlerinin taze olduğu yıllarda gerçekleşen grevde, patronlar zor gücünün yanı sıra ırkçı propagandalarını da arttırdılar. Gazeteler sendikanın Kuzeyli bir birlik, Güneyi anlamayan ve toplumsal yapısını tehdit eden “düşmanlar” olduğu propagandası yaptılar. NTWU’nun sadece beyaz işçileri değil, siyah işçileri de örgütlemeye çalıştığını, siyahlar ve beyazların birlikte hareket etmesinin, sosyalleşmesinin kötü sonuçlara yol açacağını yazıp çizerek beyaz işçileri grevcilere ve sendikaya karşı kışkırttılar. Ancak tüm bunlara rağmen Ella May siyahlarla birlikte çalıştıklarını ve sömürüldüklerini, siyah emekçilerin komşuları, arkadaşları olduğunu, yoksullukta ve acılarda aynı tarafta yer aldıklarını anlattı tüm işçilere. Düşmanın renginin sınıf kimliğinde yattığını haykırdı. Ella, siyah işçileri sendikaya katılmaya ikna edebilen çok az insandan biriydi.
Tüm zorluklara rağmen yılmayan grevciler ve Ella May diğer tekstil fabrikalarındaki işçilerin de desteğini aldılar. Sendikayı ortadan kaldırmak ve işçilerin örgütlülüğünü yok etmek isteyen patronların saldırıları da giderek hızlandı. Sendikayı ortadan kaldırmak isteyen patronlar, grevci işçileri Gastonya polis şefini öldürmekle suçladı. 16 işçinin cinayet suçlamasıyla yargılandığı davanın duruşma gününde Ella May, bir şarkı söylemeye başladı:
“Daha güzel kıyafetler giyebildiğimiz ve daha iyi evlerde yaşayabileceğimiz Güney’de
Bütün Güney’de örgütlenmiş bir sendikamız olacak
Şimdi birlik içinde olmalı ve patronlara şöyle cevap vermeliyiz:
Bizler asla ama asla sendikamızın yok olmasına izin vermeyeceğiz!”
İşçilerin direncini kıramayan patronlar kanlı bir saldırı planladılar. Grevin beşinci ayında Bessemer City’den Gastonya’daki sendika toplantısına giden Ella ve grevci işçilerin aracının önü kesildi. Düzenin koruyucuları yine iş başındaydı. Ella May daha 29 yaşındayken, polis kurşunuyla kalbinden vuruldu ve orada yaşamını yitirdi. Ella’nın öldürülmesiyle geride 5 çocuğu yapayalnız kaldı. Fakat ne işçilerin mücadelesi ne de Ella’nın çektiği acılar boşa gitti. Ella May’in ve mücadele arkadaşlarının emekleri Güney’deki işçi hareketinin ivmelenmesine büyük katkı sağladı. 1934’te yine Gastonya işçilerinin başlattığı grev dalgası tekstil patronlarının uykularını kaçırmaya devam etti. Daha sonra tekstil işçileri pek çok kazanım elde ettiler. Ella’nın şarkıları ABD’deki grev dalgasının giderek yükseldiği 1930’lu yıllarda mitinglerde, grev alanlarında söylendi. Geriye hem şarkılarını hem de mücadele azmini bırakan Ella May, kısacık ömrünü mücadeleyle anlamlandırdı, işçi sınıfının mücadele tarihine adını yazdırdı. İşçi sınıfına, işçi sınıfının kadınlarına yaraşan da bu mücadeleyi Ella’lardan devralmak ve hayatı anlamlandırmaktır. Çünkü geçmişin mücadele örnekleri bugünün işçileri için tarihin tozlu sayfalarında yitip giden kayıtlar değil, canlı, ders çıkarılması gereken muazzam deneyimlerdir.
- Emekçi Kadınlar 8 Mart’ta Meydanlarda ve Direniş Alanlarındaydı!
- Mata İşçileri 8 Mart’ı Direniş Alanında Kutladı
- UİD-DER Kadın Komitesinin 8 Mart Açıklaması: İnsanlığı Acı ve Kedere Boğan Çarkı Bozuk Düzene Karşı Mücadeleye!
- Emekçi Kadınlar: Şimdi Dayanışma Zamanı!
- Bir Yanımız Uzay Çağı Bir Yanımız Yoksulluk
- Pazara mı Gitsek Ucuz Olur Markete mi?
- İşçi Anne Babalar Çocuklarını Nasıl Yetiştirmeli?
- Örgütlüysek Güçlü Olduğumuzu Yaşayarak Öğreniyoruz
- UİD-DER’in Kapısı
- Söyleyin, Kadın İşçide mi Kabahat?
- Gastonya Grevi ve Ella May’in Mücadelesi
- İşçi Sınıfının Çocukları ve Anaları: Dün Başardılar Bugün de Başarabilirler!
- Yasaklara Rağmen Kadınlar 25 Kasımda Alanlardaydı
- UİD-DER Kadın Komitesi: Kadına Yönelik Şiddetin Kaynağı Kapitalizmdir!
- Emekçi Kadınlardan Gebze’de Basın Açıklaması
- Emekçi Kadınlar: “Geçmişimizle Gurur Duyuyor, Ekim Devrimine Sahip Çıkıyoruz!”
- İran’da Kadın Olmak
- Geçmişten Bugüne Emekçi Kadınların Mücadelesi Sürüyor
- Asıl Dert “Aileyi Korumak” mı?
- İşçi Kadınların Pierburg Grevi
Son Eklenenler
- Birleşik Metal-İş Sendikası İstanbul 1 No’lu Şube, 19 Martta 8. Olağan Genel Kurulunu gerçekleştirdi. Classes Butik Otel’de yapılan kurulda söz alan Şube Başkanı Özcan Atmaca, Mata işçilerinin direnişini selamlayarak konuşmasına başladı. “Mata bizim...
- Her yıl 21 Martta Ortadoğu ve Kafkasya halklarının “yeni günün”, özgürlüğün, isyanın, direnişin simgesi olarak kutladıkları Newroz, 2023 yılında “Her yer Newroz her daim Özgürlük/Her der Newroz, Her dem Azadi” şiarıyla karşılandı. 19 Mart Pazar günü...
- Türk-İş’e bağlı Tüm Taşıma İşçileri Sendikası (TÜMTİS) 31. Olağan Genel Kurulunu gerçekleştirdi. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Ali Emiri Kültür Merkezi konferans salonunda yapılan Genel Kurulun ilk gününde, 6 Şubat depremlerinin felakete...
- Deprem, tsunami, sel, kasırga… Bunlar dünya var olalı beri meydana gelen doğa olaylarından bazıları. Tarihte insanlar bu tür doğa olaylarıyla nasıl baş edeceklerini bilmedikleri için türlü felaketlerle karşılaştılar, nice acılar çektiler. Kimi...
- Yoksullaşma, artan hayat pahalılığı, düşük ücretler ve kötü çalışma koşulları nedeniyle pek çok sektörde sendikalaşan işçilerin sayısı artıyor. Siyasi iktidarın işçi düşmanı politikalarından güç alan patronlar sınıfı, işçilerin sendikalaşma hakkına...
- İstanbul Emek Barış ve Demokrasi Güçleri “Depremin 40. gününde kaybettiğimiz canları yaktığımız mumlarla anıyoruz” diyerek 16 Mart günü anma eylemleri gerçekleştirdi. İstanbul Bakırköy Özgürlük Meydanı ve Kadıköy İskele Meydanında bir araya gelen...
- Maraş merkezli depremlerde on binlerce insan yaşamdan kopartıldı, milyonlarcası perişan ve evsiz bırakıldı. Fakat sermaye sınıfının kâr hırsı sınır tanımıyor; yakınlarını kaybetmiş, acı ve kedere boğulmuş, evsiz kalmış işçileri işten atmakla tehdit...
- 6 Şubat depremleriyle büyük yıkım yaşayan Adıyaman, Malatya, Diyarbakır ve Urfa’da halk şimdi de sel ve su baskınlarıyla boğuşuyor. Yağmur Adıyaman, Malatya ve Urfa’da sele neden olurken Urfa ve Adıyaman’da 15 kişi hayatını kaybetti. 5 kişi de kayıp...
- AKP iktidarında can bulan dünya görüşü için gelişme ve kalkınma demek; büyük kâr getirisi olan yollar, köprüler, havaalanları, bin odalı saraylardır. İktidar ve zengin olma hırsından körleşmiş zihinsel ve düşünsel bir yapıdan söz ediyoruz. Bu...
- Merhaba arkadaşlar, benim adım Gizem. Ben 17 yaşındayım ve okuyorum. 11. sınıftayım ama okula gidemiyorum. Çünkü burada 6 Şubatta deprem oldu. Ben bu mektubu niye size yazıyorum biliyor musunuz? Ayakta dimdik durun ki çabuk iyileşelim. Deprem...
- İstanbul/Tuzla’da bulunan Mata Otomotiv’de çalışan 1000’den fazla işçi 27 Şubattan bu yana mücadele ediyor. İşçi sağlığı ve güvenliği önlemlerinin alınması, mobbing ve baskılara son verilmesi, ücretlerine yüzde 25 ek zam yapılması talebiyle başlayan...
- 6 Şubat sabahına korkunç bir haberle gözlerimizi açtık. Felaketin korkunç boyutları her geçen saat daha da açığa çıkıyordu. Saatler, günler geçerken insanların “devlet nerede?” feryatları göğe yükseliyordu. Televizyondan, sosyal medyadan çaresizce...
- Sömürücü egemenler, geçmişten bugüne hep aynı taktikleri izledikleri halde başarılı oluyorlar. Çünkü emekçiler, ezilen ve sömürülen kitleler örgütsüzler! Örgütsüz ve gideceği yolu bilmeyen insanlar kolayca yönlendirilirler. Böylece egemenler mağduru...