Genel-İş’ten Kadın Emeği Raporu

8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü yaklaşırken DİSK/Genel-İş Araştırma Dairesi kadın işçilerin çalışma hayatında karşılaştıkları sorunları inceleyen Kadın Emeği Raporu yayımladı. Bu yıl beşincisi yayınlanan rapora göre kadınlar işsizlik, düşük ücretler, kreş hakkının gaspı gibi sorunlarla boğuşmaya devam etti. Siyasi iktidar erkek egemen anlayışı körüklemeyi sürdürdü.

Genel-İş Araştırma Dairesinin TÜİK, OECD, ILO, İŞKUR ve Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı gibi kuruluşların verilerini inceleyerek oluşturduğu rapor, kadın emeğinin karşılaştırmalı bir analizini yapıyor. Örneğin Avrupa Birliği ülkeleriyle karşılaştırıldığında Türkiye’de kadın istihdamı çok gerilerde kalıyor. Türkiye’de nüfusun yarısını oluşturan kadınların 2019’da istihdama katılım oranı yüzde 29,4 olarak gerçekleşti.

Kentli nüfusun arttığı Türkiye’de kadınlar hâlâ büyük oranda ev içi bakım hizmetleri nedeniyle işten ayrılıyor. Rapora göre 2019 yılında 494 bin kadın, ev içi bakım hizmetleri için, yani çocuklara veya bakıma muhtaç yetişkinlere bakmak için işten ayrıldı. Türkiye genelinde ev işleri nedeniyle çalışma hayatına katılmayan kadın sayısı yaklaşık 12 milyon.

Kadın Emeği araştırmasının ortaya koyduğu bir diğer çarpıcı gerçek işsiz kadın sayısının her geçen yıl hızla arttığıdır. 2014-2019 yılları arasında işsiz kadın sayısı yüzde 52 artarak 2 milyona yaklaştı. Ekonomik krizin de etkisiyle Türkiye’de kadın işsiz sayısı 2019 Kasım ayı itibariyle 1 milyon 755 bine yükseldi. Kentlerde genç kadın işsizliği oranı yüzde 36’lara ulaştı. 2019’da 15-24 yaş arası genç kadınların istihdama katılım oranı yüzde 21,4’te kaldı. Bu verilerin içinde “ev kadını” olarak tanımlanan ve aslında işsiz sayılması gereken kadınların olmadığını belirtelim.

İş bulup çalışan kadınlarsa çok çeşitli sorunlarla karşı karşıya geliyorlar. Kadın Emeği raporuna göre 2 milyon 932 bin kadın haftalık 45 saatten fazla çalıştırılıyor. Yasal sürelerin üstünde çalıştırılan kadınların yüzde 34,4’ü yani 1 milyon 9 bin kadın kayıt dışı çalıştırılıyor. Tüm kadın işçiler içinde ise bu oran yüzde 41,3. Yani her 10 kadından en az dördü kayıt dışı çalışıyor. Aynı rapora göre kadın işçiler 2018 yılında erkek işçilerle karşılaştırıldığında yüzde 8 daha az ücret almışlardır. ILO rakamlarına göreyse bu oran yüzde 12. Ancak meslek lisesi mezunu kadınlar, bu ortalamada açığa çıkan adaletsizlikten daha büyük bir adaletsizlikle karşı karşıyadır. Meslek lisesi mezunu kadınlar erkeklere göre yüzde 30 daha az kazanmışlardır.

Genel-İş Sendikasının raporunda sonuç bölümünde şu talepler sıralanıyor:

• Kadınlara güvenceli ve sürekli istihdam sağlayacak politikalar planlanmalı ve hayata geçirilmelidir.
• Kayıt dışı istihdam ve uzun çalışma sürelerine karşı denetim mekanizmaları geliştirilmeli, caydırıcı önlemler alınmalıdır.
• Cinsiyet ayrımına dayalı işbölümüyle şekillenmiş istihdam alanlarında kadın işi erkek-işi ayrımına karşı eşitlikçi istihdam politikaları uygulanmalıdır.
• Kadınla erkek arasındaki cinsiyete dayalı ücret açığı giderilmeli, aynı işi yapan ya da eşdeğer işi yapan kadınla erkek arasındaki ücret farkını yaratan uygulamalar ortadan kaldırılmalı, işverenler denetlenmelidir.
• Kadının sorumluluğu olarak görülen ve çalışma hayatına katılmasındaki en önemli engeli oluşturan ev içi hizmetler ve çocuk-yaşlı bakımı için kamu kurumları ve yerel yönetimler tarafından kreş, gündüz bakım evi, hasta ve yaşlı bakım evleri gibi merkezler açılmalıdır.
• Kadın istihdamını geliştiren en önemli olgu eğitimdir. Eğitim politikaları toplumsal yapının dayattığı ataerkilliğin ötesine geçerek eşitlik temelinde yeniden düzenlenmeli ve eğitimde fırsat eşitliği sağlanmalıdır.
• Başta işyerleri olmak üzere hayatın her alanında kadına yönelik taciz ve şiddete karşı önlemler alınmalıdır.
• Toplu sözleşmelerde cinsiyet eşitliği esas alan düzenlemeler yapılmalıdır.
• 8 Mart tüm kadınlara resmi ve ücretli tatil günü ilan edilmelidir.