8 Mart’ta İşçi Kadınlar Haykırıyor: İş Kazalarına ve Meslek Hastalıklarına Karşı Mücadeleye!

8 Mart 1857’de, ABD’nin New York kentinde kadın dokuma işçileri daha iyi çalışma koşulları, daha kısa çalışma saatleri ve eşit işe eşit ücret talebiyle bir tekstil fabrikasında greve başladılar. Ancak, kadın işçiler polis saldırısıyla karşılaştılar. Patronlar ve polis işçileri fabrikaya kilitledi. Fabrikada çıkan yangında içeride kilitli olan 129 kadın işçi yanarak can verdi.

1910’da Uluslararası Sosyalist Kadınlar Konferansında 8 Mart’ın, 1857’de tekstil fabrikası yangınında hayatını kaybeden kadın işçilerin anısına “Uluslararası Emekçi Kadınlar Günü” olarak kutlanılması oybirliği ile kabul edildi. 100 yılı aşkın süredir 8 Martlar, işçi sınıfının kadınıyla, erkeğiyle, bir yandan cins ayrımcılığına, iş kazalarına ve kapitalizmin katmerli sömürüsüne; diğer yandan her türlü zulme, militarizme ve emperyalist savaşlara karşı; barış, özgürlük ve eşitlik için verdikleri mücadelenin simgelendiği bir gün oldu.

Kadın işçilerin sorunları devam ediyor ve kapitalizm yıkılana kadar da devam edecek. 24 Kasım 2012’de Bangladeş’te bir tekstil fabrikasında yangın çıktı, yangın çıkışının olmadığı fabrikada çoğunluğu kadın 120 işçi korkunç bir şekilde yanarak can verdi. Yaşanan bir iş kazası değil tam anlamıyla toplu bir iş cinayetiydi! Kapitalist sömürü altında kadın işçiler pek çok sorunla karşılaşıyorlar. Bunlardan birisi de iş kazaları ve meslek hastalıklarıdır. Daha geçen yıllarda, İstanbul’daki bir fabrikada mal taşınan bir araca bindirilerek işyerine götürülen 6 kadın işçinin, meydana gelen selde nasıl da boğularak can verdiğine şahit olmuştuk. Kadın işçilerin dünyada ve Türkiye’de karşı karşıya kaldığı bu sorunlarla 1857 yılında gerçekleşen katliam arasında pek bir fark yoktur.

Ayda ortalama 100 işçinin hayatını kaybettiği iş cinayetlerinden kadın emekçiler de ağır bir şekilde nasiplerini almaktalar. 2012 yılında tespit edilebilen rakamlara göre 61 kadın işçi iş cinayetlerinde yaşamını yitirdi. Kadın işçilerin büyük kısmının kayıt dışı çalıştığını ve geçirilen iş kazalarının büyük oranda kayıt altına alınmadığını düşündüğümüzde, bu rakamın ne yazık ki daha da yüksek olacağı açıktır.

Kadın işçiler, gerek kendileri iş kazaları geçirerek, gerekse yakınlarını iş cinayetlerinde kaybederek büyük bir altüst oluş yaşıyorlar. Eşlerini, oğullarını kaybeden kadınlar, anneler travmalar yaşıyor ve uzun süre çektikleri acının etkisinden kurtulamıyorlar. Tüm ailenin yükü bir anda kadının üzerine biniyor; kimi zaman bir yandan iş kazasında sakat kalan eşine bakmaya, öte yandan da çocuklarını yetiştirmeye çalışıyor. Madenci eşleri, kocalarının akşam eve dönememesinden korkmakta ve her sabah dualarla vedalaşmaktalar. Her gün bu korkuyla yaşamak emekçi kadınların psikolojisini alt üst etmektedir.

Kadın işçiler çalıştıkları işyerlerinde de sürekli kaygı içindedirler. Erkek işçilere göre ortalama yüzde 25 düşük ücrete çalışan kadınlar; erkek işçiler, ustabaşları ve amirleri tarafından tacize ve baskıya maruz kalmaktalar. Vardiya çıkışlarında, gece karanlığında kadın işçiler eve dönerken sıkıntılar yaşıyorlar. Hamile kadın işçiler işten atılma tehdidiyle yüz yüze kalmaktalar. İşyerlerinin büyük çoğunluğunda kreş olmadığı için çocuklarının bakımında zorlanmakta ya da işten ayrılmak zorunda kalmaktalar. Hamile ve emzikli kadınların gece çalışması yasak olmasına rağmen, kadın işçiler hem işyerinde uygulanan baskı ve ekonomik sebeplerden dolayı hem de gündüzleri çocuklarına bakabilmek için gece çalışmak zorunda kalıyorlar. Ağır ve tempolu çalışma ve en önemlisi gece çalışmaları sebebiyle birçok kadın işçi düşük yapmakta ve ölümle burun buruna gelmektedir.

İşyerlerinde özellikle tuvaletlerin yeterince temiz tutulmaması, temizlik malzemelerinin oldukça kısıtlı bulundurulması ya da kimi yerlerde bulundurulmaması sebebiyle kadın işçiler pek çok kadın hastalıklarına yakalanmaktadırlar. Ancak bu hastalıkların çok azının işyeri kaynaklı olduğu tespit edilebilmektedir. Kadın işçilerin en sık yaşadıkları sorunlardan bir diğeri ise muayyen günlerinde izin alamamalarıdır. Uzun saatler boyunca, yoğun bir tempoyla erkek işçilerle aynı eforu sarf eden kadın işçiler, erkek işçilerle benzer meslek hastalıklarına yakalanmakla beraber adet düzensizliği veya çocuk sahibi olamama gibi birçok farklı rahatsızlıklara da yakalanmaktadırlar.

Derneğimizin 4 aydır yürütmekte olduğu “İş Kazaları Kader Değildir, İşçi Ölümlerini Durduralım!” kampanyası vesilesiyle gerek UİD-DER Kadın Komitesi, gerekse İşçi Sağlığı ve Güvenliği Komitesinin birlikte yürüttüğü çalışmalar sırasında pek çok kadın işçiden benzer sorunlar yaşadıklarını dinledik. Bu nedenle yürüttüğümüz kampanyanın kadın işçilerin yaşadığı sorunlar açısından da son derece önemli olduğu ortadadır.

Toplumsal bir çürüme ve ahlaksızlık üreten erkek egemen kapitalist düzende, dünya üzerinde her üç kadından biri cinsel tacize ve tecavüze uğruyor. Bu durum savaşların yoğunlaştığı Güney Asya, Afrika ve Ortadoğu gibi bölgelerde daha yoğun bir şekilde yaşanıyor. Oğlunu, kocasını savaşta kaybeden kadın, tıpkı iş cinayetlerinde yaşadığı travmayı yaşıyor ve bir kat daha fazla bu durumdan etkileniyor. Anneler bir yandan çocuklarının parçalanmış bedenlerini eteklerinde toplarken, diğer yandan hayatta kalabilme ve geride kalan çocuklarını yaşatma savaşı veriyorlar.

İşten atmalarda ilk önce kapının önüne konan, çocuklarının karnını doyurabilmek için mutfakta ne pişireceğini kara kara düşünen, savaşta, iş cinayetlerinde evlatlarını, kocalarını kaybeden hep bizim kadınlarımız. Acı ve gözyaşı hep biz işçi ve emekçilerin payına düşüyor.

Ama artık açlığı, yoksulluğu, işsizliği iliklerine kadar hisseden emekçi kadınlar, çocukları babasız kalmasın, analar oğulsuz kalmasın diyerek mücadelenin ön saflarında yerlerini almalılar. Kadın işçi ve emekçiler olarak UİD-DER’in iş kazalarına karşı sürdürdüğü kampanyanın bir parçası olabilmek, iş kazalarının, meslek hastalıklarının ve iş cinayetlerinin önüne geçebilmek için bir adım atmak son derece önemlidir. Emekçi kadınlar, erkeklerini de yanlarına alarak omuz omuza mücadelede yerlerini almadıkça savaşlar da, iş cinayetleri de son bulmayacak ve insanlık güzel günler göremeyecektir.

102. yılında tüm emekçi kadınların 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü Kutlu Olsun!