İşçilerin Sordukları/24

Yıllık izin hakkı ne zaman kullanılır?

İşyerinde bir yılını dolduran tüm işçiler yıllık izne hak kazanırlar. Yıllık izin süreleri çalışılan işyerinin büyük ya da küçük ölçekli olmasıyla ilgili değildir. İster bir işçinin isterse bin işçinin çalıştığı işyeri olsun, yıllık izin süresini belirleyen şey işçinin işyerinde çalıştığı süredir. İşçinin 1 yıldan 5 yıla kadar (5. yıl dâhil) çalışması halinde yıllık izin süresi 14 işgünüdür. 5 yılını doldurmuş işçiler 15 yıla kadar (15. yıl dâhil) 20 işgünü izin hakkına sahiptirler. 15 yılı geçen işçilerin yıllık izin süresi ise 26 işgünüdür. Bu süreler minimum süreler olup, kullanıldığında işçinin ücretinden kesinti yapılamaz. Ya da işçiye yıllık izin kullandırmak yerine parası verilerek çalıştırılamaz. Ayrıca izin süresine rastlayan hafta tatili, genel tatil ve ulusal bayram günleri izin süresinden sayılmaz.

18 ve daha küçük yaştaki işçiler ile 50 ve daha yukarı yaştaki işçilerin ise çalıştığı süreye bakılmaksızın en az 20 işgünü yıllık izin hakkı vardır.

Yıllık izin bölünerek kullanılabilir mi?

Yıllık izin süreleri en fazla 3’e bölünebilir. Ancak bir seferde 10 günden az olamaz. Örneğin 1 yılını doldurmuş bir işçi 14 günlük izninin 10 gününü tek parça olarak aldıktan sonra geri kalan 4 gününü istediği gibi ikiye bölerek ya da tek seferde kullanabilir.

Yıllık iznin şehir dışında geçirilmesi durumunda yol izni kullanılabilir mi?

İşçi yıllık iznini başka şehirde geçirecekse, bunu belgelemesi halinde işverenden 4 günlük yol izni alabilir. Ancak bu izinler işçinin ücretinden kesilir.

İşyerinden ayrılan bir işçinin kullanmadığı yıllık izin hakları yanar mı?

İşçi işyerinden hangi sebeple ayrılıyor olursa olsun, hâlâ kullanmadığı yıllık izin günleri varsa, işveren bu günlerin ücretini ödemekle yükümlüdür. İşçinin kendi isteğiyle çıkması ya da işveren tarafından işten çıkarılması durumu değiştirmez.

Hak edilen yıllık iznin ne zaman kullanılacağı nasıl belirlenir?

Aslında bir yıllık çalışmanın yorgunluğunu, stresini atmak amacıyla kullandırılan yıllık iznin ne zaman kullanılacağını işçinin kendisinin belirlemesi gerekir. Ancak İş Kanunu’nda bu hak patronlara verilmiştir. İş Kanunu’nun patrondan yana olduğu bu meseleye ilişkin, işçilerin söz söyleyebilmesinin tek koşulu elbette ki örgütlenmektir.

İşçi yıllık izindeyken hastalanırsa ya da gözaltına alınır veya tutuklanırsa bu durumda geçen süre yıllık izinden sayılır mı?

Yıllık izindeyken rapor alan, gözaltına alınan ya da tutuklanan bir işçinin bu durumda geçirdiği günler yıllık izin süresinden sayılmaz. Bunu bir örnekle açıklayalım. Yıllık izninin 10 günlük kısmını kullanmak üzere izne ayrılan bir işçinin izni sırasında hastalandığını ve hastaneden 5 günlük rapor aldığını düşünelim. Bu durumda işçi işbaşı yaptığında 10 gün değil 5 gün izin yapmış kabul edilir. Aynı şekilde 5 gün boyunca gözaltında kalan bir işçi de 10 gün değil 5 gün izin yapmış sayılır. İşçinin raporlu olduğu günler yerine iznini ne zaman kullanacağı ise işverenin inisiyatifindedir.

Yıl içinde alınan mazeret izinlerini işveren yıllık izin hakkından düşebilir mi?

Yıl içinde işçilerin şu ya da bu sebeple aldığı mazeret izinleri, ücretli olup olmadığına bakılmaksızın yıllık izinden sayılmaz.