“Yıpranma Payı” Hakkı Gasp Ediliyor

Hükümet 27 Temmuzda Fiili Hizmet Süresi Zammı Uygulamasının Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelikte yaptığı değişiklikle milletvekillerine yine kıyak yaptı. Genelde yıpranma payı olarak bilenen fiili hizmet süresi zammında yapılan değişiklikle birlikte milletvekillerinin ve dışarıdan atanan bakanların artık izinli olduklarında, tatil günlerinde de filli hizmet süresi zamları işleyecek. Milletvekilleri için işleyecek olan bu durum fiili hizmet süresi zammı kapsamında olan diğer işyerlerinde çalışan işçi ve emekçiler için işlemeyecek.

Mevcut yasada hangi mesleklerde fiili hizmet süresi zammının işlediği belirtilse de yapılan değişiklikle işçilerin yıpranma payı hakkından yararlandırılıp yararlandırılmayacağına SGK’nın incelemesinin ardından karar verilecek. Yasada belirtilen mesleklerde çalışan işçiler, artık yıpranma payından doğrudan yararlanamayacaklar.

Yıpranma payı, ağır ve tehlikeli işlerde çalışan işçilere, diğer sektörlere nazaran daha fazla güç gerektiren işlerde çalışmalarından dolayı verilen bir haktır. Örneğin maden işçileri yerin altında, kömür tozunun içinde ve hayati riski yüksek işte çalıştıkları için yıpranma oranları diğer işçilere göre çok daha fazladır. Bu nedenle bu işkolunda çalışan işçiler erken emeklilik hakkına sahipler. Bu hak son derece normal bir uygulamadır. Fakat AKP hükümetinin 2008’de çıkardığı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası (GSS) yasasıyla erken emeklilikten yararlanabilenlerin kapsamı daraltıldı. Yıpranma payının adı yasada “fiili hizmet süresi zammı” olarak değiştirildi.

“Fiili hizmet süresi zammı” olan işkolları, bu yasanın 40. maddesinde düzenlendi. Filli hizmet süresi zammı bazı mesleklerde erken emekliliği sağlayan bir uygulamadır. Hükümet yıllardır bu uygulamadan yararlanması gereken mesleklerin sayısını azaltmak için uğraşıyor. Şu an kurşun ve arsenik işlerinde, cam fabrika ve atölyelerinde, cıva üretimi işlerinde, çimento fabrikalarında, kok fabrikalarıyla termik santrallerde, alüminyum fabrikalarında, demir ve çelik fabrikalarında, döküm fabrikalarında, asit üretimi yapan fabrikalar ve atölyelerde, yeraltı işlerinde (maden ocakları, kanalizasyon ve tünel yapım işleri), radyoaktif ve radyoiyonizan maddelerle yapılan işlerde, su altında veya su altında basınçlı hava içinde çalışmayı gerektiren işlerde, TSK, Emniyet ve MİT’te, itfaiye veya yangın söndürme işlerinde, basın ve gazetecilik mesleğinde çalışanlar, TRT’deki basın kartı sahipleri, TBMM üyeleri ve dışarıdan atanan bakanlar bu haktan yararlanıyor.

Bu kapsamdaki işçiler, çalıştıkları her yıl için yasada belirtilen tabloda mesleğine göre 60, 90 ve 180 gün ilave yıpranma payı alırlar. Daha önce gemi hizmetlerinde çalışan gemi adamları, gemi ateşleyicileri ve kömürcüleri, deri işçileri, sağlık çalışanları (hemşireler, röntgenciler), PTT postacıları AKP hükümetinin getirdiği yasayla kapsam dışına itildiler.