İşçilerin Sordukları / 34

Grevde işçiler ücret alır mı? Grevde sosyal haklardan yararlanırlar mı?

Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu grev süresince iş sözleşmesinin geçerliliği durduğu için patronun işçinin ücretini ödeme zorunluluğunu ortadan kaldırmaktadır. İşçi grev boyunca ücretini alamazken, patron sadece greve çıkıldığı tarihe kadar olan ücretlerini normal ödeme zamanında vermek zorundadır. İşçinin aldığı sosyal yardımlar, bayram parası, yakacak yardımı, eğitim yardımı ise grevde geçen süreler düşülerek grev sonrasında veriliyor. Ayrıca grevde geçen süreler kıdem tazminatı hesabına da katılmıyor.

Grevde taşeron veya geçici işçiler çalışır mı?

Greve çıkılan işyerinde geçici olarak çalışan veya taşeron olarak çalışan işçiler grev süresince çalıştırılamaz. Ancak işçi grev süresince çalıştırılması zorunlu işçiler arasında yer alıyorsa grev sırasında işyerinde kalabilir ve kendisine verilen görevleri yerine getirir. Sadece teknik zorunluluk bulunan işlerde faaliyetin devamlılığını veya işyeri güvenliğini, makine ve demirbaş eşyalarının, gereçlerinin, hammadde, yarı mamul ve mamul maddelerin bozulmamasını ya da hayvan ve bitkilerin korunmasını sağlayacak olan işçiler grev süresince çalışabilirler.

Grevde SGK primleri yatar mı?

Grev süresince patron işçinin ücretini ödemediği gibi herhangi bir prim ödemesi de yapmamaktadır. Greve katılan işçi grevde geçen sigortasız sürelerini tıpkı askerlik borçlanması gibi borçlanabilmektedir. Öte yandan, 5510 Sayılı Kanun’un 67. maddesine göre işçinin grev süresince GSS primi ödeme zorunluluğu yoktur. İşçinin grevdeyken geçici iş göremezlik ödeneği (kısa vadeli sigorta uygulaması) alabilmesi için, grevin başladığı tarihten önceki bir yıl içinde en az 90 gün GSS primi ödemiş olması gerekmektedir.

***

Engelli işçilerin emeklilik şartları nasıldır?

Engelli işçilerin emekli olma durumları engellilik oranlarına, sigortalılık sürelerine göre değişmektedir. 1 Ekim 2008’de yürürlüğe giren Sosyal Sigortalar Kanunu’na göre;

• İlk defa sigortalı olduğu tarihten sonraki bir tarihte herhangi bir nedenle %60 ve üzeri işgücü kaybı oluşan işçiler 1800 gün primle malulen emekli olabiliyorlar.
• Çalışmaya başladıktan sonra iş kazası ya da meslek hastalığı nedeniyle çalışma gücündeki kayıp oranının yüzde 50 ilâ yüzde 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4320 primle yaşlılık aylığı almaya hak kazanırken; yüzde 40 ilâ yüzde 49 arasında çalışma gücünü kaybeden sigortalılar, en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4680 gün primle yaşlılık aylığına hak kazanırlar.
• Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce yüzde 60 ve daha fazla oranda hastalık veya özürü bulunan ve bu nedenle malullük aylığından yararlanamayanlara, en az 15 yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3960 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla yaşlılık aylığı bağlanır.

Engellilik halinin yüzde 40 olması ve bunu da bir raporla ispat etme zorunluluğu, engelli insanların önüne yine engeller çıkartmaktadır. Aynı zamanda sakatlık raporu alıp bu haklardan yararlanma umudu içindeki engelliler, prosedürler yığını içinde boğulup kalıyorlar. Her şeye karşın bu rapora sahip olunsa da ve engelsiz bir işçiye göre emeklilik prim gün sayısı daha düşük olsa da, engelli işçi bir iş bulup çalışamıyor. Bu haklar engelli işçilere ayrıcalık gibi görünmektedir. Bununla birlikte günümüzde engellilerin sahip oldukları bu haklar sözdedir ve daha çok sömürünün gizlenmesi içindir.