Emekçi Kadınlar: Krizin Bedelini Neden Biz Ödüyoruz?

Bangladeş’teki Rana Plaza’nın altında kalarak yaşamlarını yitiren 1134 işçinin hikâyesiyle başlıyor “Gerçek Bedel” isimli belgesel. İşçilerin canları, kanları pahasına üretilen şatafatlı giysilerin, moda dünyasının ihtişamının ardında saklanan kapitalizmin kirli yüzü bir irin gibi akıyor görüntülerde. Bir yanda kâra doymayan açgözlü patronlar, öte yanda açlığa, yoksulluğa mahkûm edilen milyonlar… Bir yanda podyumlarda, moda defilelerinde milyonlarca lira harcanarak sergilen ışıltılı kıyafetler, öte yanda tekstil fabrikalarında 3 kuruşa gece gündüz üretim yapıp dünyayı giydiren tekstil işçilerinin sefalet içindeki hayatları…

Dünyanın öteki ucundaki tekstil işçilerinin yaşamlarından kesitleri izlemek üzere buluşan emekçi kadınlar, belgesel bittiği an gözlerinin önünden geçen hayatların Dakka’da yaşayan Shima’nın hayatından farklı olmadığını söylüyorlar. Bir tekstil işçisi olan Shima’nın, çocuğuna bakacak kimse olmadığı için 6 yaşındaki kızını fabrikaya götürmek zorunda kalması, Esenyurt’taki herhangi bir tekstil atölyesinde çalışan herhangi bir emekçi kadının sıradan bir gününde başına gelen bir hadise. “Aynı hayatları yaşıyoruz. Patron her yerde patron, işçi her yerde işçi! Emekçi kadınların yaşam koşulları birbirinden farksız… Birileri zenginleştikçe bizlerin koşulları daha da zorlaşıyor. Kriz olduğunda ise bunun faturasını biz ödüyoruz. Özellikle biz emekçi kadınlar krizin bedelini daha fazla ödemek zorunda bırakılıyoruz” diye başlıyor derdini anlatmaya metal işçisi emekçi bir kadın. “Daha 13 yaşında bir tekstil atölyesinde başladım çalışma hayatına” diye söze giriyor sabırsızlıkla başka bir kadın. Eskiden tekstilde çalıştığını söylüyor. “Çalıştığım dönemde 2008 krizi patlak vermişti. Maaşlarımız iki ay ödenmemişti. Maaşların akıbetini sorunca da ‘siz buraya ne veriyorsunuz ki sürekli maaş soruyorsunuz?’ diye cevap alıyorduk. Çocuk aklımla ‘doğru söylüyorlar, ne veriyorum ki ben?’ diye düşünüyordum. Ama şimdi düşününce; en güzel yıllarımı, çocukluğumu verdim. Daha ne verebilirim ki?” Devam ediyor bedel vermeye, şimdi büyük bir metal fabrikasında çalışıyor. Kendilerinden fedakârlık bekleyen patron kriz gerekçesiyle her gün işçi atarken, sıra kendine gelene kadar “Bugün de çalışıyorum, çok şükür!”diyerek işine gidip gelmeye devam ediyor.

Tıbbi cihazlar üreten bir fabrikada çalışan ve krizin ilk mağdurlarından olan başka bir kadın işçi, diğerleri kadar şanslı değil. Şimdilerde gidip geldiği bir işi yok. 5 yıldır çalıştığı fabrikada, kriz bahanesiyle ücretsiz izne çıkarılmış: “Patronumuz üretimin hızını arttırmak için makineleri değiştirdi. Daha çok çalıştık, daha çok ürettik. Üretimi arttırdıkça, ürettiklerini satmak için pazar bulamayınca olan bize oldu. Kriz bizi vurdu. Onlar için kriz nefes oldu. Ama onlar nefes alırken biz nefessiz kaldık.” Aynı sorundan muzdarip diğer bir işçi: “Ben de mayo üreten bir fabrikada çalışıyordum. Ama alım gücü çok düşük olduğu için mayolar satılamadı. Geçen senenin ürünlerini bu yıl yeni etiketle piyasaya sürdüler. Bize de zorunlu izin verdiler. Ama biz o mayoları üretmek için gece gündüz çalışmıştık” diye hayıflanıyor.

Kapitalist sistem akıl almaz çelişkilerle dolu bir sistem. Bir yanda durmaksızın üretilen elbiseler, yiyecekler, otomobiller, makineler; diğer yanda ürettiklerine ulaşamayan işçiler, Afrika’da açlıktan ölen çocuklar, kredilerle, borçlarla kendi ürettiklerini satın almaya çalışan, hayat pahalılığı arttıkça alamayan emekçiler… “Ama patronların derdi bizi doyurmak, giydirmek değil ki” diyerek meseleye bir açıklık getirmeye çalışıyor ömrü çalışarak geçmiş emekçi bir kadın ve devam ediyor: “Patronların tek derdi daha fazla kâr elde etmek. İşçiyi sadece maliyet olarak görüyorlar. Kamboçya’da asgari ücret arttırılsın diye mücadele eden işçileri gördük belgeselde. İşçiler ücretleri arttırılsın diye gösteriler düzenliyorlar ama polis gerçek mermilerle işçilere saldırıyor. 3. Havalimanında çalışan işçiler de daha iyi şartlarda çalışmak istedikleri için aynı muameleyi görmedi mi? Üretim bol. Bizim alabileceğimiz ucuzlukta ürünler de olabilir. Ama alıyorsun, tek yıkamada o aldığını bir daha giyemiyorsun. Domates alıyorsun. Ama yediğinin içinde ne var bilmiyorsun. Peki, bu bizim kaderimiz mi? Böyle yaşamaya devam mı edeceğiz?” Bu soruya yaşı genç ama yoğun çalışma hayatının çilesini çoktan çekmeye başlamış bir kadın işçi cevap veriyor: “Bugüne kadar bedel ödeyen hep biz olduk. İş kazalarında yaşamlarımızı kaybederek bedel verdik. Sorumlu olmadığımız krizin bedelini de bize ödetmek istiyorlar. Ödemeyeceğiz!”

Plazada çalışan ‘beyaz yakalı’ işçiler de var aramızda. Mekânı farklı ama derdi ortak: “Beyaz yakalı işçiler kendini zengin hissetsin diye patron herkesin altına bir Audi marka otomobil veriyor. İstediği kadar zengin hissettirmeye çalışsın. Pazara gidince iliklerine kadar hissettiği ekonomik kriz oluyor. Krize ve patronlara karşı biz de topyekûn mücadele etmeliyiz.” Temizlikten tekstile bulduğu ne iş varsa girip çalışmış başka bir işçi giriyor araya: “Kriz bizim hayatımızı zorlaştıracak. Ama bundan önce de kolay değildi ki. Yemeğimiz azalacak belki ama öfkemiz de artacak. Mücadele azmimiz çoğalacak. Bizden önceki emekçi kadınlar ve erkekler bir eli yağda bir eli baldayken kazanmadılar onca hakkı. Şimdi sıra bizde!”

Konu mücadele tarihimizden açılmışken bir devlet dairesinde dirsek çürüten emekçi bir kadın, İşçi Dayanışması’nın “Emekçi Kadın” köşesinde yer alan “Mutfakta, İşyerinde ve Hayatta Çaresiz Değiliz!” yazısını hatırlatıyor. İşçilerin mücadele tarihinden ders çıkarılması gerektiğini söylüyor ve ekliyor: “1911’de Fransa’da hayat pahalılığına ve krize karşı Fransız emekçi kadınlar ayağa kalkmış, el ele verip yoksul halkı da peşlerine takarak krizin faturasının kendilerine ödetilmesine karşı durmuşlar.” İşçi sınıfının kadınları tarihteki mücadelelerde hep en önde yer alarak patronlar sınıfının saldırılarına karşı gelmiş. Son sözü alıyor metal işçisi kadın arkadaşımız ve sohbeti bitiriyor: “Emekçi kadınlar mücadeleye geç adım atıyor olabilir. Ama atınca da sağlam adım atıyor. Mücadele eden emekçi kadınlar olarak sorunlarımızı çözmek üzere mücadeleyi bir adım önde göğüsleyip ödediğimiz tüm bedellere karşılık patronlar sınıfına bedel ödeteceğiz. Ne diyor UİD-DER Kadın Komitesi; “Emekçi Kadınlar Mücadelede Önde!”