Buradasınız
Sömürü Düzenine Paydos Örgütlü İşçilerle Gelecek
Ankara’dan bir metal işçisi
Orhan Kemal’in kalemi her zaman emekçi halklar için yazmıştır. Yoksul emekçilerin acılarını, sevinçlerini, umutlarını ustalıkla ele alan Orhan Kemal, Hanımın Çiftliği romanında 1950’li yılları, Adana’daki bir çiftlik ve burada çalışan emekçiler üzerinden anlatır. Çiftliğin sahibi Muzaffer Bey ve köyde yaşayan köylülerin yaşamları dönemin havasını yansıtır. Muzaffer köylülere zulmeden, toprağına el koyan, toprağı ve köy halkını kendi malı gibi gören bir toprak sahibidir. Köylü kan kusar, Muzaffer’i bir kaşık suda boğmak ister ama Muzaffer’e karşı ne kanun işler ne de yasa! Devlet, Muzaffer gibilerin her türlü kanunsuzluğunu görmezden gelir. Konağın balkonundan topraklarını izleyen Muzaffer’in zihin dünyasını şu sözlerle anlatır Orhan Kemal: “Balkon binlerce dönüm toprağını kucaklardı adeta. O, göre göre alışıp, iyice kanıksamışlıktan gelen bir görmezlikle sadece bakardı. Bu topraklar ona nereden, nasıl gelmiştir? Allah mı vermiş kul mu edinmiş? Umurunda bile olmazdı. İnsanlardan çok önce var olan bu topraklara dedesi, belki de dedesinin dedesi tırnaklarını geçirmişti ilkin. Kim, ne zaman geçirirse geçirsin, bu topraklar onundu. Devlet, sık değişen hükümetlerse, o ve onun gibilerin topraklarına bekçilik, jandarmalık etmekten başka görevi olmayan şeylerdi. Yoksa ne gereği vardı devletin, hükümetlerin.”
Orhan Kemal’in Muzaffer’in zihin dünyasından aktardığı bu gerçekleri egemenler ve onların iktidarları halktan gizlemek isterler. Türlü gözbağlarıyla emekçilerin asıl soruları sormasını engeller, zihinleri her türlü yalanla felç ederler. 1950 seçimlerine giden süreçte de böyle olmuştu. O yıllarda işçilerin ve köylülerin işsizlikten, yoksulluktan, baskılardan sıdkı sıyrılmış, yıllardır iktidarda olan CHP’ye karşı büyük bir öfke oluşmuştu. Toprak ağalarının 1950’li yıllara gelinen süreçte mevcut iktidarla olan ilişkileri, ağaların köylülere zulmü, ahlâksızlıklar ve haksızlıklar köylü ve işçileri bir arayışa itiyordu. Böyle bir zamanda ortaya çıkan Demokrat Parti (DP) halk tarafından bir kurtuluş olarak görüldü. Seçim sürecinde DP’nin söylemleri halktan büyük ilgi gördü. Halk ağaların ve beylerin düzenine olan tepkisi ve adalete olan açlığı nedeniyle umut gibi gösterilen DP’nin etrafında toplanmaya başladı. Yıllardır tek parti kadrolarında iktidarın bir parçası olan DP’liler işçi ve emekçilerin adalete olan susuzluğunun ve yoksulluklarının farkındaydılar. Toplumun genelinin neye muhtaç olduğunu çok iyi biliyorlardı. O güne kadar halka yaşatılan zulmün ve yoksulluğun bir parçası olanlar seçim sürecinde emekçilere yaşatılanlardan hesap sorulacağı ve artık haksızlığa son verileceği yalanlarını şehir şehir, köy köy her yerde dillendirdiler. Romanda DP propagandacılarının köy meydanlarında ve mitinglerdeki konuşmaları şu şekilde aktarılır: “Parti büyükleri bas bas bağırıyorlardı: Haksızlığa paydos artık! O gün bütün haksızlıkların hesap günü, ‘Ruz-u mahşer’ olacaktı. Mizan (terazi) kurulacak, ‘Defter-i amal (amel defteri)’ açılacaktı. Herkes ‘seyyiatının’ (günah, kötülük) hesabını verecek, kötüler iyilerden ayırt edilecek, adaletsiz düzen yıkılacak, hak ve adaletten başkasını tanımayan yeni düzen kurulacaktı.”
Zihinleri bulandırılan köylüler bütün umutlarını DP’nin iktidara gelmesine bağlamıştı. Yaklaşan seçimlerde çoğunluğu alacağı herkes tarafından görülüyordu artık. Tam da bu nedenle ağalar DP’ye akın ediyor, partinin önemli kademelerine getiriliyorlardı. Orhan Kemal kitabında beylerin ve ağaların seçim zamanı düşündüklerini şöyle yansıtır: “Halk nerede biz orada! Yarın halk bundan da bıktı mı, haydi biz de. Halkla beraber, halkın bulunduğu yerde. Benim anladığım en güzel halkçılık budur.” Yani beylerin ve ağaların o an çıkarları neredeyse onu parlatırlar, halk bu tuzağa düşerse onlar da orada olurlar. Sermaye sahipleri bukalemun gibidir. Her düşüncedeki iktidarlarla kendi çıkarları doğrultusunda hızlıca uyum sağlayabilirler. Beylerin parti değiştirmelerini gören köylülerde zamanla şu düşünce oluşur: “Bize zulüm edenler de bu partiye geçtikten sonra ne anlamı kalıyor ki yeni partinin.” Halk, kurtarıcı olarak gördüğü partide kendisine zulmedenlerin yükseldiğini görünce büyük bir şaşkınlığa ve hayal kırıklığına uğrar.
Seçimler yapılır ve 27 senedir tek parti iktidarını sürdüren CHP kaybederken DP büyük bir halk desteğiyle iktidara gelir. Ne var ki iktidar değişimi emekçilerin hayatlarında ciddi bir değişime yol açmaz, halkın beklentileri gerçekleşmez. Kitapta seçim sonrası olanlar şöyle anlatılır: “Seçimi, hiç ummadığı şekilde ezici bir çoğunlukla kazanan karşı parti ne ‘mizan’ kurdu, ne de ‘Defter-i amal’i açtı. Oysa ‘devr-i sabık’ yaratılması, şu kadar yılın hesaplarının sorulması bekleniyordu.” Ne ağalardan ve beylerden hesap sorulur, ne de haksızlığa paydos verilir. Velhasıl düzen değişmez, düzenden nemalananlar bu defa yeni partide buluşurlar.
Orhan Kemal, emekçilerin yoksulluğunu, sefaletini ve halkın bu şekildeki yaşayışının nedenlerini kitaplarında en güzel şekilde anlatır. Hanımın Çiftliği romanı da bizlere burjuva seçimlerden ve partilerden ne ummamız ya da daha doğrusu ummamamız gerektiğini gösterir. İşçilerin emeğinin sömürüsünden beslenen bu düzen değişmedikçe sefaletimizin son bulmayacağını gösterir.
Orhan Kemal’in Hanımın Çiftliği gibi sömürü düzenini faş eden ve işçileri bu sömürü çarkının manipülasyonlarına, aldatmacalarına karşı uyaran ve uyandıran romanları türlü çarpıtmalarla filmlere ve dizilere konu edildi. Esasları anlatılmak yerine, entrika ve yalanlar köpürtülerek senaryolaştırıldı. Fakat onların bu çabaları sosyalist aydın ve yazarlarımızı bizim gözümüzde daha da kıymetli hale getiriyor. Bu yüzden işçi sınıfımızın acılarını, sevinçlerini ve geleceğe olan umutlarını eserlerinde dile getiren yazarlarımızın bütün kitaplarını okuyup okutacağız. Bu sistemin bütün çelişkilerini en derinden kavrayıp, kavratacağız.
ABD’den Türkiye’ye, 1913’ten 2023’e
- Sömürü Düzenine Paydos Örgütlü İşçilerle Gelecek
- Karıncalar ve Filin Hikâyesi
- Uyandıran Masalcı Samed Behrengi’nin Ekini
- “Mübadele Öyküleri” İzmir’den Anlatıyor…
- Ana Romanı ve Bugüne Yansıyanlar
- Gözbağı ve İşçi Hüseyin’in Dönüşümü
- Erzurumlu Emrah’ın Hikâyesi, Bizim Hikâyemiz
- Savaşın Gerçek Yüzünü Anlatan İki Kitap
- Sarı Mehmet Olmak!
- Fakir Baykurt, “Gece Vardiyası” ve Göçmenler
- Şikago Mezbahaları ve Kapitalizm
- Cefakâr Galip Ustalar ve İnsanlığın Özgürlük Bahçesi
- “Ölümün Ağzı”
- Gücümüz Birliğimizden Gelir!
- Büyük Biraderler İş Başında!
- Rıfat Ilgaz: Ses Ol, Işık Ol, Yumruk Ol!
- Genç İşçi Xu Linzi
- İşçi Sınıfının Tarihe Tanıklık Eden Ozanları
- Bal Arıları, Bülbül ve Açgözlü Dev
- Yaşamı Geliştirenler: Haliç’in Direnen İşçileri
Son Eklenenler
- Geçen gün metal işçisi arkadaşımla bir araya geldik. Çayımızı içerken sohbet etmeye başladık. Konumuz toplu iş sözleşmesiydi.
- İlk kez UİD-DER’le 1 Mayıs’a gelen arkadaşımız, 1 Mayıs’ın daha önce duyduklarından, anlatılanlardan bambaşka bir şey olduğunu söyledi. Kadınlar, çocuklar, işçiler el ele halaylar çektik, hepimiz kardeş gibiydik.
- Merhaba, ben İzmir de yaşayan bir gencim. İstanbul’a UİD-DER’le 1 Mayıs’a katılmak için geldim. 1 Mayıs öncesi hazırlıklar için derneğe gittim. Çok sıcak bir ortam ve dayanışma duygusu sarmıştı her yeri.
- Sarayları süsleyen altın, sultanların ve soyluların yaşamında zenginliğin en önemli ölçüsü olmuştur. Fakat bu zenginliği üreten zamanın köleleri ve günümüzün işçileri için bu maden her zaman acı, gözyaşı ve ölüm getirmiştir. Altın madenlerinde...
- Çalıştığım işyerinde uzun yıllardır çalışan ve EYT yasası çıktıktan sonra SGK’ya başvurup emekli olanlar var. Malûm, emeklilik maaşı iktidar eliyle kuşa çevrildi. Bizim patron da sayıları azımsanmayacak kadar çok olduğu için EYT’li işçileri bir an...
- DİSK, 3 Mayısta Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) Ankara’daki merkez binası önünde basın açıklaması gerçekleştirdi. Burada konuşan DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu, TÜİK’in enflasyon sepetindeki maddelerin fiyat listesini 2 yıla yakın bir...
- Geçenlerde yeğenimle sohbet ederken “kolajenlerin içerisinde en kalitelisi hangisi bilgin var mı?” diye sordu. Ben de doğal olarak “bir sağlık sorunun mu var, neden kolajen kullanma gereği duyuyorsun?” diye sordum. O da yarı utanarak “hep güzel...
- Dünya genelinde yoksulluk ve baskılar büyüyor, emperyalist savaşın alevleri gün geçtikçe yayılıyor. Kapitalist sömürü düzeninin yarattığı sorunlar, krizler derinleşiyor. İşçi sınıfı ise kapitalist sömürüye karşı mücadele etmekten, birlik olup...
- İşçi Sınıfının Uluslararası Birlik, Mücadele ve Dayanışma Günü 1 Mayıs’ta Türkiye’nin dört bir yanında yüzbinlerce işçi ve emekçi alanlara çıktı, ekonomik yıkımın bedelini ödemek istemediklerini haykırdı. Sendikaların ve demokratik kitle...
- İşçi Sınıfının Uluslararası Birlik, Mücadele ve Dayanışma Günü 1 Mayıs’ta bir kez daha dünyanın ve Türkiye’nin dört bir yanında işçiler meydanlara çıktılar. Kapitalist sömürüye, emperyalist savaşa, yoksulluğa, baskılara, eşitsizliğe, adaletsizliğe...
- İngiltere’de 7 Ekimden bu yana her Cumartesi ulusal çapta eylemler düzenleyerek Filistin halkının yanında yer alan işçi ve emekçiler, egemenlerin savaşına karşı meydanlarda yerlerini almaya devam ediyor. 20 Nisanda ülke çapında çeşitli kent...
- İtalya’da büyük işçi sendikaları iş cinayetlerine karşı binlerce işçinin katıldığı kitlesel bir miting düzenledi. 20 Nisan’da işçiler “Artık Yeter!” sloganıyla işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği, kamu sağlığı hakkı, adil vergi reformu ve...
- İşyerinde, sokaklarda, toplu taşıma araçlarında insanların yüzlerinden okunan yorgunluk ve mutsuzluk dikkatimi çekiyor. Öfke, mutsuzluk, umutsuzluk bir virüs gibi yayılmaya başladı. “Ama insanlar neden bu kadar mutsuz?” diye düşündüm kendi kendime....