Buradasınız
Büyük İnsanlığın Safında Bir Kalem: Sabahattin Ali

İşçi sınıfının yanında saf tutan, kalemini yoksulların, emekçilerin hayatını ve özlemlerini anlatmak için kullanan nice yazar, şair ve aydın geçmiştir dünyamızdan. 2 Nisan 1948’de yaşamdan koparılan Sabahattin Ali de bunlardan biriydi.
1907 yılında Gümülcine’de dünyaya geldi Sabahattin Ali. Babasının işi nedeniyle çocukluğu farklı farklı şehirlerde geçti. Edebiyatla ilgilenmeye çok genç yaşlarda başladı, şiirler yazdı. Bu sırada muallim mektebini bitirerek öğretmenlik yapmaya başladı. 1928-1930 yılları arasında devlet tarafından açılan sınavı kazanarak Almanya’ya dil eğitimi almaya gitti, burada fikir dünyasında değişimler yaşayarak sosyalist düşünceleri benimsemeye başladı. O yıllarda Almanya’da faşizm yükselişteydi. Bu sebeplerle Almanya’da karıştığı bir kavga sonrası Sabahattin Ali sınır dışı edilerek Türkiye’ye gönderildi. Türkiye’ye döndükten sonra bir yandan Almanca öğretmenliği yapmaya devam etti, diğer taraftan şiirler ve yazılar yazdı. “Resimli Ay” dergisinde Nâzım Hikmet’le tanışması Almanya’da benimsediği sosyalist fikirleri geliştirmesini, var olan düzenle ilgili uzlaşmaz bir tutum almasını sağladı. Yazdığı bir şiirden dolayı ihbar edildi, komünizm propagandası yapmak suçlamasıyla 1933 yılında memurluktan atıldı, Sinop Cezaevi’ne gönderildi.
Sinop Cezaevi’nde bugün şarkı olup dilden dile söylenen meşhur şiirlerini yazdı: Leylim Ley, Eşkıya Dünyaya Hükümdar Olmaz, Aldırma Gönül ve diğerleri… Tüm bu şiirler şunu anlatır: Egemenler düzenlerine düşman olan yazarları, aydınları devrimcileri, Sinop Cezaevi’ne ya da diğerlerine hapsetmiş ama umutlarını ve mücadele azimlerini solduramamıştır. Sabahattin Ali de niceleri gibi umudunu soldurmamış, yüreğinden geçenleri dizelere dökmüştür.
Başın öne eğilmesin,
Aldırma gönül, aldırma;
Ağladığın duyulmasın,
Aldırma gönül, aldırma…
…
Görmesen bile denizi,
Yukarıya çevir gözü:
Deniz gibidir gökyüzü;
Aldırma gönül, aldırma…
O, başını öne eğmeden, düşüncelerinden ödün vermeden yaşamaya ve yazmaya devam etti. Sabahattin Ali yazma amacını ve sanatı şöyle tanımlıyordu: “Benim kanaatimce sanat insana insanı ve hayatı ve bunların manasını öğretmekle muvazzaftır. Ancak bu takdirde geniş bir kütlede daha çok insani olmak, daha iyi bir hayata varmak arzuları belirir. Sanat bütün teferruatıyla hayatı ihtiva etmeli, insanda yaşamak, daha iyiye, daha yükseğe, daha temize doğru koşarak yaşamak arzusunu, hatta ihtiyacını uyandırmalıdır.” İnsani olmak, insan gibi yaşamak, daha iyiye ve güzele doğru koşmak arzusu sosyalizm idealinde hayat bulur.
Sabahattin Ali gibi aydınların edebiyatta iz bırakan, insanı insana en açık yanıyla anlatan yapıtları önemini koruyor. Mesela “Kuyucaklı Yusuf” romanında toplumsal gerçekleri dile getirir Sabahattin Ali. Yusuf’un çetrefilli yaşamı üzerinden Anadolu’nun iliklerine kadar sömürülen emekçilerini, ezen azınlığın karşısında ezilenleri, zenginlerin, ağaların bozuk düzenini anlatır. “İçimizdeki Şeytan” isimli romanı, küçük burjuvalığın dehlizlerinde sürüklenen okumuş bir adam üzerinden dönemin ve insanlarının bir resmini çizer. Okuyanları kendini ve toplumu sorgulamaya, sorunlara çözüm üretmek yerine onların içinde debelenmenin insana verdiği zararı anlamaya yönlendirir. “Sırça Köşk”, “Koyun Masalı”, “Bahtiyar Köpek” gibi öykülerinde sınıfları, ezen ve ezilenlerin olduğu bir toplumsal sistemde doğan çelişkileri sorgulatır.
O dönemde Sabahattin Ali gibi kalemini ezilenlerin, yoksulların yaşamlarını anlatmak için kullanan yazarlara “neden hep kötü şeyler, tatsız şeyler anlattıkları” sıklıkla sorulan bir sorudur. Bunlara cevap vermek için olacak, “Bahtiyar Köpek” isimli bir öykü yazmıştır Sabahattin Ali. Şu sözlerle başlar öyküye: “Niçin hep acı şeyler yazayım? Dostlar, yufka yürekli dostlar bundan hoşlanmıyorlar. ‘Hep kötü, sakat şeyleri mi göreceksin?’ diyorlar. Hep açlardan, çıplaklardan, dertlilerden mi bahsedeceksin? Geceleri gazete satıp izmarit toplayan serseri çocuklardan; bir karış toprak, bir bakraç su için birbirlerini öldürenlerden; cezaevlerinde ruhları kemirile kemirile eriyip gidenlerden; doktor bulamayanlardan; hakkını alamayanlardan başka yazacak şeyler, iyi güzel şeyler kalmadı mı? Niçin yazılarındaki bütün insanların benzi soluk, yüreği kederli? Bu memlekette yüzü gülen, bahtiyar insan yok mu?”
“Olmaz olur mu, arayıp bulmak lazım” der ve başlar Bahtiyar Köpeğin hikâyesini anlatmaya. Bahtiyar Köpek dışarı çıkarıldığında uşakla birlikte gezen, yağmurda ıslanmasın diye uşağın şemsiyeyle peşinden koştuğu, başka köpekler saldırırlarsa uşağın kucağına alıp koruduğu, güzelce pişmiş kuzu ciğeri yiyen bir zengin köpeğidir. Bunları anlattıktan sonra Sabahattin Ali şöyle bitirir hikâyeyi: “Hele cümle âlem Bahtiyar Köpeğin onda biri kadar rahata kavuşsun, bakın ben bir daha acı şeylerden söz açar mıyım!”
Ömrü el verseydi cümle âlem rahata kavuşana kadar, kapitalist sistem yıkılıp tarihin çöp sepetine atılasıya kadar yazmaya devam ederdi Sabahattin Ali. Ancak İkinci Dünya Savaşının yarattığı ortamda ve sonrasında onun düşünceleri egemenleri ve faşistleri rahatsız ediyordu. Açıktan tehdit ediliyor, onu hedef gösteren konuşmalar, gösteriler yapılıyordu. Türkiye, İkinci Dünya Savaşına girmese de ekonomik ve siyasi olarak savaşın etkisine girmişti. Devletin kaynak aktarmasıyla beslenen sermaye sınıfı palazlanıyor, yeni yeni zenginler türüyordu. Açgözlü sermayenin ve faşistlerin halka verdiği zararları yazarak sürekli gündemde tutmuş, toplumsal gerçekleri yazdığı için Moskova ajanı olmakla suçlanmıştı. Yazıları toplatılmış, çalıştığı dergiler kapatılmıştı. Aziz Nesin’le birlikte çıkardığı “Marko Paşa” dergisi halktan büyük ilgi görmüştü. Elbette hükümet dergiyi kapatma kararı aldı ve yazarlarını tutukladı.
Tutuklanan, hapse atılan, işkence gören Sabahattin Ali sürekli ölümle tehdit ediliyordu. 1948 yılına gelindiğinde tek çareyi yurt dışına çıkmakta gördü. Kaçak yollarla Bulgaristan’a gitmek isterken sınırda katledildi. Ölümünün nerede ve nasıl gerçekleştiği hiçbir zaman tam olarak ortaya çıkarılmadı. Nasıl olduğu tam olarak bilinmese de sosyalist bir yazar olarak egemenlerin gözünde bir düşman olan Sabahattin Ali’nin onların maşaları, kirli elleri tarafından öldürüldüğü açıkça ortadadır.
Sabahattin Ali, romanları, hikâyeleri ve yazılarıyla bizimle yaşamaya devam ediyor. Nâzım Hikmet, Orhan Kemal, Ahmed Arif, Vedat Türkali, Hasan Hüseyin Korkmazgil, Ruhi Su, Yaşar Kemal ve daha nicesi gibi… Bu aydınlar, işçi sınıfının sömürüsüz bir dünya mücadelesinin saflarında yer aldılar. Türkiyeli emekçilerin tarihine yakından tanıklık ettiler. Onlar yeteneklerini şöhret uğruna, para pul uğruna satmadılar. İşçi sınıfı ve emekçiler de onları unutmadılar. Kendi ellerimizle kuracağımız güzel günler geldiğinde onlar da yanımızda olacaklar.
- Büyük İnsanlığın Safında Bir Kalem: Sabahattin Ali
- Uçurumun Kenarından Özgürlüğün Dünyasına
- Jack London: İşçi Sınıfının Kalbinden Bir Yazar
- Sömürü Düzenine Paydos Örgütlü İşçilerle Gelecek
- Karıncalar ve Filin Hikâyesi
- Uyandıran Masalcı Samed Behrengi’nin Ekini
- “Mübadele Öyküleri” İzmir’den Anlatıyor…
- Ana Romanı ve Bugüne Yansıyanlar
- Gözbağı ve İşçi Hüseyin’in Dönüşümü
- Erzurumlu Emrah’ın Hikâyesi, Bizim Hikâyemiz
- Savaşın Gerçek Yüzünü Anlatan İki Kitap
- Sarı Mehmet Olmak!
- Fakir Baykurt, “Gece Vardiyası” ve Göçmenler
- Şikago Mezbahaları ve Kapitalizm
- Cefakâr Galip Ustalar ve İnsanlığın Özgürlük Bahçesi
- “Ölümün Ağzı”
- Gücümüz Birliğimizden Gelir!
- Büyük Biraderler İş Başında!
- Rıfat Ilgaz: Ses Ol, Işık Ol, Yumruk Ol!
- Genç İşçi Xu Linzi
- Yönetmen ve Senarist Ali Özgentürk’e Veda
- Sırrı Abi, Beynelmilel ve İşçi Sınıfının Enternasyonali
- Yaşasın Sınıf Dayanışması
- Soma Katliamının 11. Yılında 301 Madenci İçin Eylemler Yapıldı
- Erol Eğrekler Katlediliyor, Holdingler İşçilerin Kanıyla Büyüyor!
- Benim Onurlu ve Dirençli Devrimci Hasan Dayım
- ERLAU Direnişinde İşçinin Gücü
- Koca Yürekli İnsan, Güle Güle…
- “Gerçek Enflasyonun Altındaki Zammı Kabul Etmiyoruz!”
- “Deprem Siyaset Üstüdür” Yalanına Kanmamak İçin Örgütlü Mücadeleye
- On Binler Sırrı Süreyya Önder’i Sonsuzluğa Uğurladı
- Sırrı Süreyya Önder’i Kaybettik, İşçi Sınıfı Anısını Yaşatacak
- 1 Mayıs 1977’de Yaşamını Yitirenler Anıldı
- İSİG Meclisi ve İTO’dan Ortak Açıklama: “Çocuk İşçiliğiyle Mücadeleye!”
- Sırrı Süreyya Önder’in Kalbi ve İşçilerin Mücadelesi
- Bursa’da “Hak, Hukuk, Özgürlük” Yürüyüşü
- TTL Grevcisi Kadınlar: “Birimiz Hepimiz, Hepimiz Birimizdik”
- DİSK, KESK, TMMOB ve TTB 1 Mayıs’ta Kadıköy’e Çağırdı
- Erlau İşçileri Sendikal Hakları İçin Mücadele Ediyor
- Esenyurt Belediyesi’nde Kayyum Yönetiminin İşten Atma Saldırısı Protesto Edildi
Son Eklenenler
- İzmir/Dikili’de çiçek üretimi yapılan Queen Tarım’da işçiler sendikal hakları için mücadele ediyor. DİSK/BTO-SEN üyesi Queen Tarım işçileri 16 Mayısta İstanbul’da, Danimarka Başkonsolosluğu önünde basın açıklaması gerçekleştirdi. Açıklamaya çeşitli...
- Hikâye bu ya; zamanın birinde adamın biri varmış. Bu adam çevresindeki insanları hakir görür, küçümser, beğenmezmiş. Kendini hep onlardan farklı görür, güçlü olanlara hayranlık duyarmış. Gel zaman git zaman bu adam bir gün şeytanla arkadaşlık kurmuş...
- Dünyanın ve Türkiye’nin manzarasından çıkarılacak tek bir sonuç var: İnsanlık saplanıp kaldığı kapitalizm bataklığından kurtulmalıdır ve bu görev işçi sınıfının omuzlarındadır. Dünya işçi sınıfının örgütlülük ve bilinç düzeyi olarak gerilere...
- Toplumsal belleğin, işçi sınıfı mücadelesinin ve devrimci sanatın savunucularından, yönetmen ve senarist Ali Özgentürk, 15 Mayısta, 80 yaşında hayata gözlerini yumdu. Sinema tarihine unutulmaz eserler kazandıran Özgentürk, aynı zamanda işçi sınıfı...
- İşçi Sınıfının Uluslararası Birlik, Mücadele ve Dayanışma Günü 1 Mayıs’ı geride bıraktık. Mücadele tarihimizin en önemli sembollerinden biri olan 1 Mayıs’ta “Yolumuz İşçi Sınıfının Yoludur!” diyen gençler olarak alanda yerimizi aldık. Bugünü...
- Sırrı Süreyya Önder, Sırrı Abi, çok yönlü bir insandı. Öldüğünde geride sadece anılar değil, iz bırakanlardan, eserler bırakanlardan oldu. Onu ölümsüz kılan şeylerden biri, barış ve kardeşlik uğruna verdiği mücadeledir. İşçi sınıfının ve ezilenlerin...
- Konak Belediyesi işçilerinin grevine dayanışma için gittim. Orada çekilen bir fotoğrafı UİD-DER’li abime gönderdim. İlk kez grev yaşamış biri olarak başka bir greve destek verirken hissettiklerimi sordu. Anlattım. Zaten UİD-DER sitesini ve abimin...
- Almanya’da Volkswagen, Ford başta olmak üzere özellikle otomotiv sektöründe kitlesel işten atma saldırısı büyüyor. Metal işçileri ise bu saldırılara grevlerle ve sınıf dayanışmasıyla karşılık veriyor.
- Türkiye’de rejimin 19 Mart’ta başlattığı gözaltı ve tutuklama saldırısına karşılık düzenlenen kitlesel protestoların ardından 1 Mayıs’ta da “Faşizme karşı omuz omuza” ve “Kurtuluş yok tek başına, ya hep beraber ya hiçbirimiz” sloganları tüm...
- Büro Emekçileri Sendikası (BES) Türkiye genelinde birçok kentte eş zamanlı basın açıklamaları yaparak Ağustos ayında başlayacak 2026-2027 toplu iş sözleşmesi sürecine dair taleplerini açıkladı. İzmir Büyükşehir Belediyesine (İzBB) bağlı İZELMAN,...
- Tez-Koop-İş Sendikası 2025 yılı kamu kesimi toplu iş sözleşmeleri çerçeve anlaşma protokolünün bir an önce imzalanması ve işçilere alın terinin karşılığının verilmesi talebiyle 14 Mayısta Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı önünde kitlesel basın...
- Soma Madenci Katliamının 11. yılında başta Soma’da olmak üzere çeşitli anma programları gerçekleştirildi.
- Bu 1 Mayıs’ta da her şeye rağmen alanlardaydık. “Yağmur Çamur Yağsa da Kış Kıyamet Kopsa da Biz Buradayız” dedik. İşçiler, emekçiler olarak, işçi sınıfının gençliği olarak alanlara çıktık. Biz de UİD-DER kortejinde Kadıköy’deydik. Yağmura ve soğuğa...