Stajyer Sömürüsü ve İş Kazaları

Kapitalist sistem işçilerin sömürüsüne dayanıyor. Patronlar sınıfı işçileri ne kadar sömürürse o kadar kâra geçiyor ve sermayesini büyütüyor. Stajyer öğrenciler de patronlar için sömürülecek işçiler demektir, hem de en ucuzundan! İşyerlerine mesleki eğitim almak için giden stajyer öğrenciler, patronlar tarafından ağır koşullarda çalıştırılıyor ve sömürülüyorlar. Çok sayıda patron, işçi çalıştıracağına ve bunlara ücret ödeyeceğine, asgari ücretin üçte birine ya da ücretsiz olarak stajyer öğrencileri çalıştırıyor.

Geçtiğimiz günlerde; ağır çalışma koşullarının, patronların kâr hırsının ve ihmallerin bir stajyer öğrencinin canını aldığını öğrendik. Piri Reis Üniversitesi Güverte Bölümü 1. sınıf öğrencisi olan Mustafa Koç, 3 aylık gemi stajı için işe başlar. Uygun olmayan koşullarda konaklamak, çalışmak zorunda bırakılır. Normal koşullarda, gemilerde stajyerlerin kendilerine ait olmayan işleri yapmaları yasaktır Ama Mustafa’ya birinci zabitin zorlamasıyla, 20 metre derinliğinde, 1 metre açıklığında ve ortalama 50 derece sıcaklıktaki tankta 18 gün boyunca temizlik yaptırılır. Uzun saatler boyunca çalıştırılır. İhmaller ve tedbirsizlikler bitmez. Koç rahatsızlanır, rahatsızlandıktan sonra kamarada değil, havalandırma sistemi bozuk olan revirde 45 derece sıcaklıkta bırakılır. Tüm bunların sonucu olarak Koç iş cinayetine kurban gider.

Bu tarzda çalıştırma bilebildiğimizden çok daha fazladır. Pek çok işyerinde stajyer çalıştırılıyor. Çıraklık ve stajyerlik yapan çocuklar, “mesleki eğitim” adı altında, iş sağlığı ve güvenliği önlemleri alınmadan, sosyal güvenlik koruması olmadan çalıştırılıyor. Yetişkin bir işçinin yaptığı kadar işi yapıp düşük ücretlere çalışmaya mecbur bırakılıyorlar. Durum böyle olunca, patronlar daha fazla stajyer tercih ediyorlar. Devlet de patronlar için, çırak ve stajyer çalıştırmaya dönük teşviklerini eksik etmiyor. Mesela stajyerlerin oranı, 50 ve daha çok işçi çalıştıran işyerlerinde çalışanların yüzde 5’inden az, yüzde 10’undan çok olamazdı. Ama yapılan düzenlemelerle, 10’dan az işçi çalıştıran işyerlerinin de stajyer çalıştırmasına olanak tanındı. SGK verilerine göre Mart 2016’da 393 bin olan çırak, stajyer ve kursiyer sayısı, Mart 2018’de 1 milyon 538 bine yükselmiştir. Sayının bu denli arttığı, iş güvenliği önlemlerinin alınmadığı koşullarda iş kazalarında stajyer ölümlerinin artması tesadüf değildir.

Türkiye’de iş cinayetleri ve meslek hastalıklarına yakalananların sayısı her geçen gün artıyor. İş güvenliği önlemlerinin alınmaması ve denetimlerin yapılmaması nedeniyle her ay en az ortalama 150 işçi iş cinayetlerine kurban gidiyor. Maalesef iş cinayetleri, “mesleki eğitim” adı altında gencecik stajyer işçilerin de canını alıyor. Ucuz işgücü diye ağızlarının suyu akan patronlar için gencecik fidanlar yaşamını yitiriyor. İş cinayetleri kaza, kader, fıtrat denilerek geçiştiriliyor. Patronların stajyer işçileri köle gibi çalıştırmasının önüne geçecek ve çalışma koşullarını düzeltecek olan, tüm işçilerin bilinçlenmesi, örgütlenmesi ve hakları için mücadele vermesidir.