İşçilerin Sordukları/30

Askere gideceği için işten ayrılan işçi işsizlik maaşı almaya hak kazanır mı?

İşyerinden askerlik nedeniyle ayrılan işçiler kıdem tazminatı almaya hak kazandıkları gibi işsizlik maaşı almaya da hak kazanırlar. Bunun için askerlik dönüşünde işçi bir ay içerisinde bağlı bulunduğu İŞKUR’a işten ayrılış bildirgesi ile giderek müracaatta bulunmalıdır. İşçinin işsizlik maaşı alabilmesi için son üç yıl içinde en az 600 gün primi olması ve son 120 gün içerisinde de kesintisiz olarak sigortasının ödenmiş olması gerekiyor. İşçi askerde geçen süreler için işsizlik maaşı alamaz. İşçi 600 gün sigortalı olarak çalışmışsa 180 gün, 900 gün sigortalı olarak çalışmışsa 240 gün, 1080 gün sigortalı olarak çalışmışsa da 300 gün süre ile işsizlik maaşını yeni bir iş buluncaya kadar alabilir. İş Kanunu’nun 31. maddesine göre işçi terhisinden sonra iki ay içerisinde aynı işyerinde çalışmak için tekrar başvuruda bulunursa patron bu işçiyi öncelikle işe almak durumundadır. İşe alındığı takdirde işçinin işsizlik sigortası kesilir.

Sağlık sorunları nedeniyle işten çıkan veya çıkarılan işçi işsizlik maaşı alabilir mi?

İş Kanunu’nun 24. ve 25. Maddeleri, herhangi bir sağlık sorunu nedeniyle işçinin patron tarafından işten çıkarılması veya kendi talebiyle işten çıkması durumunda haklı olarak iş sözleşmesine son vermesini içermektedir. Bu maddelere göre işyerinde herhangi bir hastalığa yakalanan işçiyi patron işten çıkarırsa işçi hem kıdem tazminatı hem de işsizlik maaşı almaya hak kazanır.

İşçi işyerinde yaptığı işten kaynaklı bir hastalığa, kazaya, yaralanmaya maruz kalırsa bunu sağlık kurulundan aldığı raporuyla birlikte işyerine bildirerek haklı bir şekilde işten ayrılıp işsizlik sigortası ve tazminat almaya hak kazanır. Fakat işçi işten ayrılmayı talep etmeden önce çalıştığı bölümün kendi sağlık durumuna iyi gelmediğini ve bölüm değişikliği yapılmasını raporuyla birlikte işyerinden yazılı bir şekilde talep etmek zorundadır. Eğer patron bu talebi yerine getirmezse işçi haklı olarak işten çıkışını isteyebilir. Örneğin işçinin mal yükleme işinin sağlığına zararlı olduğu raporla saptanmışsa ve buna rağmen patron kendisini bu işte çalışmaya zorluyorsa işçi fesih hakkını kullanabilecek, sağlığına uygun yeni bir işe, meselâ puantaj işine verilmesi halinde ise artık bu hakkını kullanamayacaktır.

Taşeron olarak çalışan işçi veya belirli süreli işte çalışan işçi işsizlik maaşı almaya hak kazanır mı?

Taşeron uygulaması ve sözleşmeli çalışma nedeniyle birçok işçi haklarını bilmediği için hak gaspına uğramaktadır. Özellikle taşeron şirketlerde belirli süreli sözleşme uygulamaları yaygındır. Taşeron işletmeler, her yıl işçilerle yeniden belirli süreli sözleşme yapmakta ya da işçilerin eski sözleşmelerini devam ettirmektedirler. Bu durumda sözleşme, belirsiz süreli iş sözleşmesine dönüşmüş sayılır ve işçiler, iş sözleşmesinin feshi durumunda ihbar ve kıdem tazminatına hak kazandıkları gibi işsizlik maaşı almaya da hak kazanırlar. İşsizlik Sigortası Kanunu’nun 51. maddesine göre de belirli süreli hizmet akdi ile çalışmakta olup da sürenin bitiminde işsiz kalan ve süreli fesih yoluyla işveren tarafından işten çıkarılan işçilerin işsizlik maaşı alma hakları vardır. İşçinin yine gerekli sigortalılık süresini doldurmuş olması gerekmektedir.

Taşeron sözleşmelerinde veya belirli süreli sözleşmelerde yer alan “işten çıkartılırsam ya da işten kendim çıkarsam hiçbir hak talep etmeyeceğim” gibi maddelerin hiçbir bağlayıcılığı yoktur. Patronun sözleşmeye koyduğu bu tür maddeler bizi korkutmasın ve her türlü hakkımızı almak için hem hukuki yollara başvuralım hem de örgütlü bir şekilde mücadele edelim.

İşyerinin el değiştirmesi, kapanması, işin veya işyerinin niteliğinin değişmesi nedeniyle işten çıkarılmış işçi işsizlik maaşı alabilir mi?

İşsizlik Sigortası Kanunu’nun 51. maddesine göre, işyerinin el değiştirmesi veya başkasına geçmesi, kapanması veya kapatılması, işin veya işyerinin niteliğinin değişmesi nedenleriyle işten çıkarılmış olanlar işsizlik maaşı almaya hak kazanırlar. Ayrıca özelleştirme nedeniyle hizmet akdi sona erenler, işyerinin devri, işin veya işyerinin niteliğinin değişmesi nedeniyle sözleşmeleri sona eren işçiler işten çıkarılmadan önce gereken sigortalılık süresini de tamamlamışlarsa işsizlik maaşı almayı hak ederler. İşçiler, işten ayrılma bildirgesi ile birlikte işten çıktıkları günden itibaren 30 gün içinde Türkiye İş Kurumu’na doğrudan veya elektronik ortamda başvurabilirler.