Tavuk mu Daha Ağır Atmaca mı?

İşçi kardeşler, sizin çalıştığınız işyerlerinde de tıpkı benim çalıştığım fabrikada olduğu gibi işçiler birbirlerine güvenmiyor mu? Herkesin dilinde “bu işçilerden adam olmaz, bu işyerinden bir şey olmaz” gibi sözler mi var? Aslında herkes düşük ücretlerden, aşırı yorucu çalışma koşullarından, patron baskısından ve daha pek çok sorundan şikâyetçi. Peki, bu şartları değiştirmek için neden harekete geçmiyoruz? Size, çalıştığım fabrikada yaşadıklarımı anlatarak bu soruya cevap vermek istiyorum.

Gece vardiyasındayız. Saat sabahın üçünde yarım saatlik yemek molasında işçi arkadaşlar verilmeyen zamlar, ücretlerin gününde ödenmemesi hakkında konuşuyorlardı. Her zaman olduğu gibi bizim Hasan ile Şahin yine birbirleriyle didişiyorlardı.

–Hasan: “Ya boşuna konuşuyoruz. Bizim fabrikadaki işçilerden hiçbir şey olmaz, hele Şahin’den asla.”

–Şahin: “Benden mi adam olmaz. Asıl senden hiçbir şey olmaz.”

Hasan tam konuşmaya başlayacaktı ki işbaşı borazanı öttü. Yarım saatlik yemek molamız çarçabuk bitti, koşturarak herkes çalıştığı makinenin başına geçti. Artık vardiya bitimine kadar herkes yarış atları gibi, sağır ve dilsiz misali hiç konuşmadan çalıştı. Vardiya bittiğinde fabrikanın bahçesinde bizim Hasan ile Şahin yine birbiriyle dalaşmaya başladılar.

–Hasan: “Ula Şahin senin adını yanlış koymuşlar. Senin adın bundan sonra korkak tavuk kalacak. Zam işini en çok söyleyen sendin. Ama müdürün odasına gittiğimizde, gıkın çıkmadı.”

–Şahin: “Ya Hasan öyle biri söylesin ki söz hakkı olsun. Peki, sen niye konuşmadın?”

Hasan ile Şahin’in didişmesi servise bindikten sonra da yol boyunca devam etti. Serviste Hasan başka, Şahin başka bir koltukta birbirleri hakkında konuşup duruyorlardı. Servisteki vardiya amiri İsmail’in dışında bütün arkadaşlar, Hasan konuştuğunda Hasan’a, Şahin konuştuğunda Şahin’e hak veriyorlardı. Vardiya amiri İsmail servisten inerken “konuşup duracağınıza Ahmet gibi uyusaydınız yarın daha hızlı çalışır ve daha çok iş çıkarırdınız” dedi. İsmail servisten inip kapı kapandığında, serviste sesler birbirine karıştı. Vardiya amirine küfürler havada uçuşmaya başladı. Ben ve Osman yan yana oturuyorduk. Hasan bir ara bizden tarafa dönüp “siz hangimize hak veriyorsunuz” diye sordu. Osman bana baktı.

–Ben de, “Hasan bütün işçilerden bir şey olur. Senden ve Şahin’den de bir şey olur. Ama birlikte davranırsak olur” dedim.

Şahin bize doğru dönerek “ya valla benden olur. Ama Hasan’dan bir şey olmaz” diye karşılık verdi. Ben, Osman, Hasan ve Şahin aynı mahallede oturduğumuz için birlikte indik servisten. Ben “arkadaşlar biz Osman’la çay içmeye gidiyoruz. Gelmek isteyen varsa gelebilir” dedim. Hasan ile Şahin de “hadi gidelim. Kareyi tamamladık” dediler. “Keşke okeyde hemen kareyi tamamladığımız gibi, haklarımız için de örgütlenebilsek” diye sitem ettim.

Asmalı kahveye doğru yürürken, “arkadaşlar tavuk mu daha ağır, atmaca mı?” diye sordum.

–Bizim Hasan: “Normal tavuklar 2-3 kilo, (Şahin’i kast ederek) bizim Şahin tavuğu 80 kilo. Ama atmaca karga kadar, en fazla 1,5 kilodur.” dedi.

–Şahin: “Ya sen de nerden buluyorsun bu cins soruları. Bizim odun Hasan ne güzel tavuğu unutmuştu. Sen niye hatırlattın.” diyerek lafa daldı.

–Ben de, “peki Şahin, atmaca tavuğu kaldırabilir mi?” diye sordum.

–Şahin: “Ya birader atmaca tavuğu nasıl kaldırsın? Tavuk atmacadan ağır…”

–“Ama atmaca tavuğu alıp havalanıyor, yüksek bir kayalığa götürüp parçalayıp yiyor” deyince;

–Hasan: “Nasıl olur yahu, ben 60 kiloyum. Bizim Şahin tavuğu 80 kilo. Ben Şahin’i kucağıma alsam altında ezilirim” dedi.

– “Atmaca tavuğun sırtına yapıştığında tavuk korkudan kanat çırpmaya başladığı için aslında hem kendisini hem de atmacayı taşıyor” diye karşılık verdim.

Ve şunları ekledim:

– “İşte patronlar da bizi böyle yönetiyorlar. Biz kendimize ve birbirimize güvenmediğimiz ve korktuğumuz için bir araya gelip birleşemiyoruz, örgütlenemiyoruz. Örgütlenmeyen, birlik olmayan işçi hakkını alabilir mi? Alamaz. Birlik olmayan işçiyi patron dikkate alır mı? Almaz. Patron bir fabrikada işçileri nasıl kontrol altına alıyor? Atmacanın tavuğu kontrol altına alması gibi... Yani patronu güçlü kılan bizim örgütsüz ve dağınık oluşumuz.”

Kahveye vardığımızda bir tek boş masa vardı. Kahveciden okey takımı istedik. Kahveci uzaktan “okeylerin hepsi dolu, ben size elli iki vereyim” dedi. Bir el “batak” oyunu oynadık. Osman’la ben bir olduk. Hasan ile Şahin de bir oldu. Oyunu biz “kazandık”, Hasan’ı ve Şahin’i “batırdık”. Kâğıdı bırakıp sohbetimize devam ettik.

“Arkadaşlar, bugün ayın kaçı diye sordum. Osman, “abi bugün 16 Haziran” dedi. “Peki, 16 Haziran size bir şey hatırlatıyor mu?”

–Osman: “Abi ben biliyorum. Geçen sene UİD-DER’in tiyatro grubunun oynadığı oyundan öğrenmiştim.”

Şahin “neymiş ulan Osman hele anlat biz de bilelim” dedi. Osman biraz düşündü. Tam konuşmaya başlayacağı sırada;

–Hasan: “Ya arkadaşlar boş verin ayın kaçını, bizim zam işi ne olacak.”

–Osman: “Hasan abi ben de çok iyi bilmiyorum, ama bırak da aklımda kalanları anlatayım.”

–Osman: “Valla 16 Haziran’da bütün işçiler birleşip yollara dökülmüşler, patronlar işçilerden öyle korkmuş ki İstanbul’dan kaçıp gitmişler.”

–Hasan: “Ula oğlum Osman, sen rüya gördün herhalde. Neymiş bütün işçiler birleşmiş, iş durdurmuş da patronlar kaçıp gitmişler. Yok, daha neler. Madem öyle bizim fabrikadaki işçiler niye bir şey yapamıyor?”

“Arkadaşlar 15-16 Haziran 1970’te işçiler Osman’ın anlattıklarının fazlasını yapmışlar. Ben size İşçi Dayanışması bülteninin Haziran sayısını ve pazar günü derneğimizde yapılacak 15-16 Haziran etkinliğinin davetiyesini de getirdim” dedim. Çantamdan çıkardığım İşçi Dayanışması bültenini üç işçi arkadaşıma verdim. Hasan, “aha burada da “15-16 Haziran Direnişini Unutma, Mücadeleyi Yükselt!” yazıyor” diye İşçi Dayanışması’nın manşetini okudu.

Dört gün sonra Osman, Hasan ve Şahin’le birlikte dernekteki etkinliğe gittik. Etkinlik 15-16 Haziranı anlatan sinevizyon gösterimiyle başladı. Bizim Hasan ve Şahin de herkes gibi görüntüleri ve yapılan konuşmayı dikkatlice izliyordu. Etkinlik bittikten sonra sohbet ettik.

–Hasan: “Allah canımı alsın ki senin söylediklerin doğru, o zaman işçiler neler yapmışlar baksana.”

–Şahin: “Yahu arkadaşlar bizim gözümüzü kör etmişler. Bundan sonra her hafta derneğe gelmek lazım…”

–Osman: “Ben kendimden utanıyorum. Geçen sene tiyatroya gelmiştim, bir de şimdi geldim. Artık her zaman geleceğim.”

Ben de “arkadaşlar gördüğünüz gibi biz işçiler örgütsüz olursak hiçbirimizden hiçbir şey olmaz, örgütlü olursak her şey oluruz” dedim.