Nejat Elibol Direnen Haliç romanında 1970’li yılları anlatır. Üç fabrikada işçilerin mücadelesinin ve yürüttükleri direnişin öyküsünü aktarır. Olaylar geliştikçe işçilerin değişimini görürüz. Hakları için mücadele ettikçe, birlik olmanın önemini kavrarlar, kafalardaki yanılgılar aşılmaya başlanır. 15-16 Haziran 1970 Büyük İşçi Direnişinin 50’inci yılı dolayısıyla UİD-DER web sitesinde 4 gün boyunca devam eden yayın akışı sayesinde, işçiler mücadele için ayağa kalktıklarında, kendileri değiştiklerinde olayların akışını da nasıl değiştirdiklerine an be an şahit olduk.
Peki, biz işçiler ne için mücadele ederiz? Çalışma koşullarımızı iyileştirmek midir tek derdimiz? 15-16 Haziran günlerinde direnişte yer alan bir işçi 14 Haziran günü Merter’de bir araya geldikleri toplantıda mücadele etmenin sadece kendi koşullarını iyileştirmek için olmadığını şu sözlerle ifade ediyordu: “Biraz evvel bir arkadaşımız bir şey söyledi. ‘Benim 2 yaşında evde bir çocuğum var. Baba akşama eve gelirken bana ne getireceksin?’ dediğini anlattı. Oğlum ben akşam eve gelmeyeceğim savaşa gidiyorum demesi lazım. Çünkü bu savaş babasının değil oğlunun gelecekteki savaşıdır. Bugün alacağımız savaşın kararı bizden sonra gelecek işçi sınıfını yaşatmak için yapacağımız bir savaştır.” Bu sözler bugünün işçi kuşaklarının sahip oldukları pek çok hakkın geçmiş işçi kuşaklarının verdikleri çetin mücadeleler sonucunda kazanıldığının bir ifadesidir.
Bugünün işçilerine bırakılan kazanılmış haklardan biri şu sıralar gasp edilemeye çalışılıyor. Ayrıntılar giderek netleşmeye başlıyor. “Bir gün bile çalışana kıdem tazminatı” yalanıyla servis edilen haberlerle kıdem tazminatının kaldırılması tekrar gündeme getirilmiş oldu. Sendikalı işyerlerinde, fabrikalarda buna karşı çeşitli eylemler yapılıyor. Bizim fabrikada da işçi arkadaşlar tepkili. Bazısı kesinlikle kıdemi alamayacaklarını düşünüyor, bazısı da şimdiden umutsuzca işçilerin yenildiğini söylüyor. Kimisi de var ki bu durumun kendisini etkilemeyeceğini düşünerek daha “rahat” davranıyor. Uzun yıllardır çalışan işçilerden biri sohbetimizde şöyle diyordu: “Bu durum beni etkilemez, ben tazminatımı alırım. Alamayanlar düşünsün!” Bunun üzerine “ya geleceğin işçisi olan çocuğun, çocuklarının hakkı ne olacak?” dediğimde ise “onun için yapacağım pek bir şey yok” demişti. 1970’lerde işçiler çocuklarını düşünür, mücadele ederdi. Peki, gerçekten hep böyle mi düşünürlerdi? Ya bugünün işçileri?
Direnen Haliç’te de anlatılır, işçiler örgütlü mücadeleyi öğrenmeden önce birey olarak hareket ederler. Hak elde etmenin ancak birlikte hareket etmeleriyle mümkün olabileceği inancı hâkim değildir henüz işçilerde. Ama hakları için harekete geçtikçe ve birlikte hareket etmenin karşılığını gördükçe daha emin adımlar atmaya başlarlar. “Benim yapabileceğim bir şey yok” şeklinde düşünmesi sağlananlar, zamanla kafalarının içindekilerin aslında kendi çıkarlarına olmadığını görmeye başlarlar. “Yığınlar, çoğu kere kendi çıkarlarının tüm toplumun çıkarlarıyla eş olduğunu bilmeden başlıyorlardı mücadeleye. Yaşamın kendisi çeşitli yollardan zorluyordu onları buna. Başlangıçta bir avuç insan bilincinde oluyordu bu. Yığınlarsa mücadele içerisinde görüyordu bu gerçeği. Gerçeğin tümünü keşfetmeleri ise uzun bir süreçti. Önce kendi çıkarlarının fabrikadaki işçilerle, sonra tüm fabrikadaki işçilerle, sonra tüm dünyadaki insanlarla...” Fabrikadaki işçilerin gerçeği görmesi için yaşaması gerekiyordu. “İlkin sınırlıydı eylemin amacı, işçiler baskıya karşı çıkmış, işten atılan arkadaşları; direniş için neden oluvermişti. Hem de nasıl düşüncedeki insanlarla? Bencilliğin batağına batmış, önce kendi çıkarını düşünmeye alışmış, aklı sıra kurnazlık edip kurtuluşu hiçbir şeye karışmamakta bulan, içlerinde biri kötü duruma düştüğünde; aman sesimi çıkarmayayım da göze batmayayım diye düşünen, işine dört elle sarılıp, ustabaşının gözüne girmeye bakan insanlarla. İşte bu insanlarla direniş başlamıştı.”
O günkü işçiler de kapitalist sömürü düzeninin yarattığı yanılsamalardan, yalanlardan azade değillerdi. Direnen Haliç’te en çıplak haliyle türlü örneklerle karşımıza çıkar bu durum. Yine aynı işçiler öğrendikçe, sınıfını tanıdıkça; değişmeye, dönüşmeye başlarlar. O gün yalanlar boşa çıkartılmıştı. Kuşkusuz bugün de bağlarımızı geliştirdikçe, sınıfımıza duyduğumuz güven arttıkça değişimin gelmesi zor olmayacaktır. Yeter ki ele ele verelim ve gücümüzün farkına varalım. Çünkü bizim gücümüz birliğimizden gelir.
