İşçilerin Sordukları/16

Kadın işçiler gece vardiyalarında kaç saat çalışabilirler?

18 yaşını doldurmuş kadın işçiler bu yılın Temmuz ayında çıkartılan “Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları” hakkındaki yönetmeliğe göre, her ne şekilde olursa olsun gece vardiyalarında 7,5 saatten fazla çalıştırılamazlar. 

Kadın işçilerin gece vardiyalarında işyerine ve evlerine ulaşımı nasıl sağlanır?

“Kadın Çalışanların Gece Postalarında Çalıştırılma Koşulları” hakkındaki yönetmelikte “belediye sınırları içinde ya da dışında toplu taşıma araçları ile gidip gelme zorluğu bulunan işyerlerinde, işverenler gece vardiyalarında çalıştıracakları kadın işçileri, sağlayacakları uygun araçlarla evlerine en yakın merkezden, işyerine götürüp getirmekle yükümlüdür” ibaresi vardır.

Patronlar, gece vardiyalarında çalıştırdıkları kadın işçilerin evlerine ve işyerlerine ulaşımını sağlamalıdır. Ancak çoğu zaman patronlar bu kurallara uymayarak, gece vardiyalarında kadın işçileri evlerine çok uzak noktalarda bırakabiliyorlar. Kadın işçiler gecenin bir vaktinde evlerine yürüyerek gitmek zorunda kalıyorlar. Bunu değiştirmek için kadın işçiler servis hakkı talep etmeli ve gece vardiyalarında evlerine en yakın yerlere bırakılmaları için mücadele etmeliler.

Kadın işçilerin kullanacakları lavabo, duş, soyunma ve dinlenme yerleri ile ilgili olarak özel düzenlemeler var mıdır?

Bu yılın Temmuz ayında yürürlüğe giren “İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik”e göre, kadın ve erkek işçilerin kullanacakları lavabo, duş, soyunma ve dinlenme yerleri ile ilgili olarak ayrıntılı düzenlemeler getirilmiştir:

• Çalışma yerlerine, dinlenme odalarına, soyunma yerlerine, duş ve yıkanma yerlerine yakın yerlerde, kadın ve erkek çalışanlar için ayrı ayrı olmak üzere, uygun havalandırma, aydınlatma, ısı ve hijyen şartları sağlanacak nitelikte yeterli sayıda tuvalet, lavabolar tesis edilir. Tuvalet ve lavabolarda gerekli temizlik malzemeleri bulundurulur.

• Tuvalet ve lavabolar,  insan ve çevre sağlığı yönünden risk oluşturacak yerlere uzak şekilde yerleştirilir.

• Yapılan işin veya sağlıkla ilgili nedenlerin gerektirmesi halinde veya çalışanların yıkanmalarının gerektiği her durumda, kadın ve erkek çalışanlar için ayrı ayrı sıcak ve soğuk akarsuyu bulunan uygun yıkanma yerleri ve duşlar olması gerekir. Duşlar, çalışanların rahatça yıkanabilecekleri genişlikte, dışarıdan içerisi görünmeyecek, uygun havalandırma, aydınlatma, ısı ve hijyen şartları sağlanacak şekilde yapılır.

• İş elbisesi giyme zorunluluğu olan çalışanlar için yeterli büyüklükte, uygun aydınlatma, havalandırma, ısı ve hijyen şartlarına uygun, kadın ve erkek çalışanlar için ayrı ayrı soyunma yerleri sağlanır. Soyunma yerlerinin kolayca ulaşılabilir ve yeterli kapasitede olması ve buralarda yeterli sayıda oturma yeri bulunması sağlanır.

• Soyunma odalarında her çalışan için çalışma saatleri içinde giysilerini koyabilecekleri yeterli büyüklükte kilitli dolaplar bulundurulur. Nemli, tozlu, kirli, tehlikeli maddeler ile çalışılan yerlerde ve benzeri işlerde iş elbiseleri harici elbiselerin ayrı yerlerde saklanabilmesi için yan yana iki bölmeli veya iki ayrı elbise dolabı sağlanır. Soyunma yeri gerekmeyen işyerlerinde çalışanların elbiselerini koyabilecekleri uygun bir yer ayrılır.

• Yapılan işin özelliği nedeniyle çalışanların sağlığı ve güvenliği açısından gerekli hallerde veya 10 ve daha fazla çalışanın bulunduğu işyerlerinde, uygun bir dinlenme yeri sağlanır. İş aralarında uygun dinlenme imkânı bulunan büro ve benzeri işlerde ayrıca dinlenme yeri aranmaz. İşyerlerinde daha uygun bir yer yoksa gerekli şartların sağlanması şartıyla, yemek yeme yerleri dinlenme yeri olarak kullanılabilir.

• Gebe ve emziren kadınların uzanarak dinlenebilecekleri uygun şartların sağlanması gerekir.

Evlenen kadın işçi tazminat alabilir mi?

İş Kanunu’nun 120. maddesi bir önceki iş yasasına atıfta bulunarak kıdem tazminatı koşullarını belirler. Bu maddeye göre kadın işçi resmi nikâh tarihinden itibaren 1 yıl içerisinde kıdem tazminatını talep ederek işten ayrılabilir. Ancak ihbar tazminatı alamaz. Aynı zamanda işten ayrılmadan önce patrona bildirmek (yani ihbar öneli vermek) zorunda değildir. Evlilik nedeniyle işten ayrılan kadın işçi ihbar süresini çalışmaya zorlanamaz.