İşçilerin Sordukları/69 - Kıdem Tazminatı

Kıdem tazminatından gelir vergisi kesilir mi?

7162 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un, 30 Ocak 2019 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmasıyla birlikte patronların elindeki medya organlarında; “Kıdem Tazminatından Kesilen Gelir Vergisi İade Edilecek!” başlıklarıyla haberler çıktı. Oysa bu haberler kesinlikle gerçeği yansıtmamaktadır. Çünkü Gelir Vergisi Kanunu’nun 25. Maddesi uyarınca kıdem tazminatından gelir vergisi kesilmemektedir. Dolayısıyla iade söz konusu değildir!

İşçinin ücreti daha eline geçmeden vergisi zaten kesilmektedir. Kıdem tazminatından bir kez daha gelir vergisi kesilmesi mantık dışıdır. Medyanın kıdem tazminatı alan her işçiye vergi iadesi yapılacakmış gibi haberler yapması işçilerin boş umutlarla oyalanması taktiklerinden yalnızca biridir.

Kıdem tazminatı nedir? Kimler kıdem tazminatı almaya hak kazanır?

Nasıl ki makinelerin yıpranma payı varsa ve patronlar bu payı maliyet kalemi olarak kenara ayırıyorlarsa kıdem tazminatı da işçilerin yıpranma payıdır ve kazanılmış bir haktır. İşçinin ücretinin işten çıktığında ona ödenmek üzere ayrılmış kısmıdır. Patronların rahat bir şekilde işçileri işten atmasını zorlaştırdığı için, kıdem tazminatı bir ölçüde işçiler için iş güvencesi anlamına da gelir. Çalıştıkları işyerinde bir yılı tamamlayan işçiler kıdem tazminatı almaya hak kazanır. 4857 Sayılı Kanuna göre;

• Emekliye ayrılanlar
• Evlendikten sonra bir yıl içinde işten ayrılmak isteyen kadınlar
• Askere giden işçiler
• Ölen işçilerin yakınları
• Haksız bir şekilde iş sözleşmesi feshedilenler
• Haklı nedenle işten ayrılanlar
• Sigorta başlangıcı 8 Eylül 1999 tarihinden önce olup, değişik işyerlerinde de olsa toplamda 15 yıl çalışan ve 3600 gün prim ödeyenler

Koşullardan en az birini sağlayan işçiye, o işyerinde çalıştığı süre boyunca geçen her tam yıl için işveren tarafından 30 günlük brüt ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. Taksit yapılmaz, ödeme derhal gerçekleştirilmelidir.

7162 Sayılı Kanun hangi tazminatlardan bahsediyor?

Kıdem tazminatından binde 7,59 oranındaki damga vergisi dışında, gelir vergisi de dâhil herhangi bir vergi kesintisi yapılmıyor. Peki, medyada yalan-yanlış haberlerle servis edilen 7162 Sayılı Kanun hangi tazminatlardan bahsediyor?

Gelir vergisine tabi kılınan ve kesilen gelir vergisi iade edilecek olan tazminatlar, işverenle işçinin anlaşarak kıdem ve ihbar tazminatı dışında bir ödeme karşılığı iş sözleşmelerini sona erdirme hallerinde işverenin ödemeyi kabul ettiği tazminatlardır. 7162 sayılı Kanun; “iş kaybı tazminatı” (özelleştirme nedeniyle işini kaybeden işsizlere verilen tazminat), “iş sonu tazminatı” (4/B sözleşmeli olarak kamuda çalıştırılan görevlilere verilen bir tazminat), “iş güvencesi tazminatı” (hakkında işe iade kararı verilen işçinin başvurusu üzerine bir aylık süre içinde onu işe başlatmayan işyerinin işçiye ödemek zorunda olduğu tazminat) olarak çeşitli adlar altında yapılan ödemelerden bahsetmektedir. Bu ödemeler; kıdem ve ihbar tazminatlarının dışındaki alacaklardır. Gelir Vergisi Kanununa eklenen Geçici Madde’ye göre; işçilerin bu alacaklarından kesilen gelir vergileri, “düzeltme zamanaşımı süresi içinde tarha yetkili vergi dairelerine başvurmaları ve dava açmamaları, açılmış davalardan vazgeçmeleri şartıyla” iade edilecek.

Ülkeyi yönetenler nice zamandır işçilerin kıdem tazminatı hakkına göz dikmiş durumda! “Kıdem tazminatı fonu” kurarak bu fonda biriken paraları patronlara peşkeş çekmek, işçilerin kıdem tazminatından yararlanma koşullarını zorlaştırmak ve zamanla kıdem tazminatı hakkını ortadan kaldırmak niyetinde oldukları biliniyor. 2019 yılı içinde kıdem tazminatı hakkına ilişkin yeni bir saldırı planlanıyor. İşte bu ortamda kıdem tazminatıyla hiç alakası olmayan bir kanunun, medya tarafından ilgiliymiş ve iyileştirme yapılıyormuş gibi gösterilmesi, niyetin işçileri fona ikna etmek olduğunu ortaya koyuyor!