Navigation

Buradasınız

Anasayfa » Haklarımızı Bilelim (Yasalar-Sorular-Yanıtlar)

5 Soruda Kıdem Tazminatı

Ekim 2011, No: 43

Patronlar haklarımızı birer birer alıyor. Bunlardan sonuncusu kıdem tazminatıdır. Yeni uygulama henüz hayata geçirilebilmiş değil. Fakat işçilerin kafası kıdem tazminatı konusunda bir hayli karıştırılmış durumda. Kıdem tazminatı nedir, bugün nasıl uygulanıyor ve patronların yeni uygulamayla yapmak istediklerine bir bakalım.

1.       Kıdem tazminatı nedir ve kimler kıdem tazminatı almaya hak kazanır?

    Kıdem tazminatı işçilerin yıpranma payıdır. Bir yıl veya daha fazla çalışan işçiler kıdem tazminatı almaya hak kazanırlar. Patronların rahat bir şekilde işçileri işten atmasını zorlaştırdığı için, bir ölçüde iş garantisi anlamına da gelir. 4857 sayılı kanuna göre kıdem tazminatı almaya hak kazananlar şunlardır:  

    • Emekliye ayrılanlar
    • Evlendikten sonra bir yıl içinde işten ayrılmak isteyen kadınlar
    • Askere giden işçiler
    • Haksız bir şekilde iş sözleşmesi fesh edilenler
    • Ölen işçilerin yakınları
    • Haklı olarak işten ayrılanlar kıdem tazminatı almaya hak kazanır.

    2.       Kıdem tazminatı neye göre hesaplanır?

      Kıdem tazminatı bir işçinin en son ay aldığı giydirilmiş brüt ücretten (brüt ücrete tüm sosyal hakların eklenmesiyle) hesaplanır. İşçiye çalıştığı her tam yıl için 30 günlük giydirilmiş brüt ücret tutarında ödeme yapılır. Örneğin 5 yıl çalışan bir işçi, 5 aylık giydirilmiş brüt ücret alır.

      3.       Patronlar kıdem tazminatını gerçekten ödüyorlar mı?

        Sendikasız, sigortasız taşeron firmalarda çalışan işçilerin neredeyse tamamı kıdem tazminatı alamıyor. Patronlar, kıdem tazminatı alma mücadelesi veren işçilere ise brüt yerine net ücret üzerinden tazminat ödemek istiyor. Bu durumun önüne geçmesi gereken hükümet, sanki sorumlu kendisi değilmiş gibi konuşmaktadır. İşçilerin önemli bir çoğunluğunun kıdem tazminatı alamamasını, kıdem tazminatının gasp edilmesine gerekçe olarak sunmaktadır.  

        4.       Patronlar kıdem tazminatının neden kaldırılmasını istiyorlar?

          Patronlar daha çok işçiyi kolaylıkla işten atmak, maliyetleri azaltmak ve kârlarını yükseltmek için kıdem tazminatını kaldırmak istiyorlar. Ayrıca işçileri kriz dönemlerinde rahatlıkla işten atabilmek için de kıdem tazminatını kaldırmak istiyorlar.

          5.       Kıdem tazminatının fona devredilmesi ne demek?

            Henüz meclisten geçmemiş ve yasallaşmamış olan taslakta şunlar öngörülüyor:

            Bir fon kurulacak. Bu fondan işçi 10 yıl çalıştıktan sonra tazminatını alabilecek. Patronlar işçilerin maaşının %3’ü oranında her ay fona ödeme yapacaklar. Askere gidenler, evlenenler, işten atılanlar veya haklı nedenle kendisi çıkanlar ancak 10 yılı doldurduklarında tazminatlarını alabilecekler. Bununla birlikte sadece sigortalı işçiler tazminat fonundan yararlanabilecek. Sigortasız çalışan milyonlarca işçi hiçbir şekilde kıdem tazminatı alamayacak. Oysa şu anki durumda bir işçi, sigortası olmasa dahi işten atıldığını belgelediğinde kıdem tazminatını alabiliyor.

            Sendikaların olduğu ve toplu sözleşmelerin yapıldığı işyerlerinde, toplu sözleşmeyle kıdem tazminatı ücreti bir aylık ücretten daha fazla olarak (örneğin 40 gün) belirleniyordu. Fakat fon kanunlaşırsa üst limit bir aylık ücret olacak. Ayrıca kıdem tazminatı hesaplanırken giydirilmiş brüt ücretten de hesaplanmayacak. Yani kıdem tazminatımız hesaplanırken, aldığımız primler, yakacak yardımı, yol ve yemek parası gibi ücretler eklenmeden hesaplanacağı için daha az tazminat alacağız.

            Sosyal haklarımızı gasp eden patronlar, şimdi de kıdem tazminatımıza gözlerini dikmiş durumdalar. Kıdem tazminatı fonunun nasıl kullanılacağı şimdiden malum. İşsizlik Sigortası Fonu gibi bu fon da bütçe açıkları için kullanılacak ve patronlara teşvik olarak verilecek. Yani bizlerin parasıyla hükümet ve patronlar istedikleri gibi oynayacaklar. Kıdem tazminatının bir fona devredilmesine karşı çıkmalı, tüm işyerlerinde patronların kıdem tazminatı vermesi için mücadele etmeliyiz.

            14 Ekim 2011
            • Yazıcı için
            • e-postayla gönder

            Sınıfın Penceresinden

            • Tüm Toplumsal Sorunların Kaynağı Sömürü Düzenidir
              Bir yanda göz göre göre bir felakete dönüşen orman yangınları ve seller, öte yanda ardı arkası kesilmeyen göç dalgası ve büyüyen göçmen sorunu. Her geçen gün gözümüzü yeni bir belirsizliğe açıyoruz ve ülkedeki sorunlar yumağı daha da büyüyor. Dipsiz bir bataklığı andıran yolsuzluk ve kirli ilişkilerin odağındakiler hesap vermezken, toplumun gündemine daha can yakıcı sorunlar girdi.
              Sesli Yorumlar | İşçi Dayanışması Bülteni
            • Mevcut Durumu Değiştirecek Olan Emekçilerin Birliği ve Mücadelesidir!
              Geçtiğimiz günlerde Muğla Milas’da ağlayan ve nefes almakta zorlanan bir emekçi kadının görüntüleri yansıdı sosyal medyaya. Bu emekçi kadın, maden ocağı açmak üzere ormana dalan, ardı ardına ağaçları indiren kapitalist şirketin yaşam alanlarını yok etmesine feryat ediyor ve şöyle diyordu: “Karşımızda bir insan yok, taş parçası var karşımızda!” Bu sözler hayatın içinden, emekçilerin yüzlerce yıllık deneyimlerinden süzülüp geliyor; sömürücü egemenleri ve kapitalistleri ne de güzel tanımlıyor. İşçi sınıfının büyük önderi Marx, kapitalistleri sermayenin kişilik kazanmış hali olarak tanımlamıştı. İnsan kılığında ayakları üzerine dikilen sermayenin ne vicdanı ne de utanma duygusu vardır.
              Sesli Yorumlar | İşçi Dayanışması Bülteni
            • Evimizin Kolonlarının Kesildiğinin Farkında mıyız?
              Kapitalist sömürü düzeni doğayı ve emeği yağmalıyor, insanlığı nefessiz bırakıyor. Bu düzenin yarattığı tahribat o kadar büyük ki tüm canlıların yaşamını, insanlığın ve dünyamızın geleceğini tehdit ediyor. Küresel ısınmadan kaynaklı iklim krizinin yol açtığı sorunlar artık gündelik yaşamımızın içinde; yediğimizde, içtiğimizde, yaşam koşullarımızın kötüleşmesinde kendini gösteriyor. Türkiye’de ise iklim krizine siyasi iktidarın doğayı talan etme konusundaki hırsı eklenince, çok daha büyük bir tehditle karşı karşıya kaldığımız ortaya çıkıyor.
              Çevre Sorunu
            • Birlik ve Dayanışma İçinde Mücadele!
              Öyle zamanlar gelir ki siyasal ve toplumsal alanda yaşananları anlatmakta kavramlar kifayetsiz kalır, olup biteni tam olarak açıklamaya yetmez. Bugün Türkiye’de olan da budur. Yolsuzluk, rüşvet, para ve mevkii üzerine kurulu kirli ilişkiler, yozlaşma ve çürüme iktidar koalisyonunun tüm katmanlarını/hücrelerini sarmış durumda. Kirli ilişkilerin nasıl bir boyut aldığını anlatmak için haklı olarak “lağım patlaması” benzetmesi yapmak zorunda kalıyoruz. Üstelik henüz buzdağının ucunu görüyoruz. Bakanlardan tutun da Türkiye’nin en önde gelen patronlarına, mafya liderlerinden devlet bürokrasisine ve gazetecilere kadar geniş yelpazede bir kesim, bu kirli yumağın içinde yer alıyor.
              Sesli Yorumlar | İşçi Dayanışması Bülteni
            • İnsanlaşma Mücadelesi
              İnsan yeme-içme, giyinme, uyuma, barınma gibi doğal ihtiyaçlarını karşılayarak hayatta kalır. Peki, bunlar insanlaşmaktan söz etmek için yeterli mi? Üretimdeki gelişimin tam otomasyonu mümkün kıldığı günümüzde bu soruyu her işçi kendisine sormalıdır. Çünkü gerçek anlamda insanlaşmak yaşamsal ihtiyaçları karşılamanın ötesine geçmektir. Zorunlu ihtiyaçlar için harcanan sürenin kısalması, buna karşılık kültürel, sosyal, zihinsel ihtiyaçlar için ayrılan zamanın artması, günün büyük kısmını kaplaması demektir. Yani hayatın güzelliklerinin tadına varmak, yaşamdan keyif almaktır.
              İşçi Dayanışması Bülteni
            • “Zenginin Cenneti Yoksulun Cehenneminden Doğar”
              DİSK, 2020’nin ilk çeyreğinden 2021’in ilk çeyreğine kadar bir yıl içinde işsizliğin 2 buçuk milyon arttığını ve 10 milyona yaklaştığını açıklıyor. Sadece işsiz sayısı değil, 10 bin liraya yaklaşan yoksulluk sınırı karşısında, işçilerin ortalama ücreti haline gelen ve 2825 lira olan asgari ücret de yoksulluğun aynası olarak karşımızda duruyor. Gençlerin yaklaşık yüzde 29’u ne eğitimde ne de istihdamda görülüyor. Yani inşaat işçisi kardeşimizin dileğinin aksine, ne yazık ki bugün Türkiye’de onun yaşadığını yaşayan milyonlar, on milyonlar var. Onun “yaşamayan bilemez” dediği acıyı ve çaresizliği yaşayan on milyonlar…
              İşçi Dayanışması Bülteni
            • Aşıda Patent: Kapitalizm Hayatımızı Çalıyor!
              Kapitalist sömürü düzeni yüzünden koronavirüs, yüzlerce ülkeye bölünmüş dünyayı sınır tanımadan bir yıldan uzun süredir bir uçtan diğer uca dolaşıp insanlığı enfekte ediyor. Ne var ki Mars’a insansız araç göndermeye ve orada helikopter uçurmaya imkân veren gelişmiş teknolojiye ve bilim alanında muazzam ilerlemeler kaydedilmesine rağmen, insanlık bu virüsü bir türlü alt edemiyor. İnsanlar hastalanıyor, ölüyor, acı çekiyor. Daha da fenası, hastalığın çaresi yani aşısı çoktan bulunmuş olmasına rağmen tüm bunlar oluyor!
              Sesli Yorumlar | İşçi Dayanışması Bülteni
            • Ya Onlar Ya Biz!
              İkizdereli emekçi kadınları ne jandarmanın gazı ne de iktidarın tehditleri durdurabiliyor. Çünkü Cengiz Holding’in ve ortaklarının göz koyduğu şey onların ekmeği, hayatı! Çünkü katledilmek istenen orman onların yaşadıkları yer, yuvaları, ekmek tekneleri, çayları, arıları ve çiçekleri, geçmişleri ve gelecekleri. Çünkü ekmeklerine göz koyanlar zalimler, açgözlüler, hırsızlar! İşte bunu bilen İkizdereli emekçi kadınlar; arkasına siyasi gücü ve devleti alan para babalarına meydan okuyorlar. Çünkü çok iyi biliyorlar ki kazanmak için haklı olmak yetmez, zalimler karşısında ses çıkarmak, güçlü olmak gerekir. Emekçilerin sesi birlikte yükselir, gücü ise birlikten, beraberlikten, dayanışmadan ve haklı olduğunu bilmekten gelir.
              Çevre Sorunu | İşçi Dayanışması Bülteni | Emekçi Kadın
            • Gelenekten Geleceğe Bir Aktarma Kayışıdır UİD-DER
              15 yıl geçmiş. 15-16 Haziran 1970’in, işçi sınıfımızın bu şanlı direnişinin yıl dönümünde açılışını gerçekleştirdiğimiz derneğimiz 15 yaşında! O gün annesinin kucağında gelen çocuklarımız bugünün gençleri oldular. Görkemli açılışından bu güne her yıl, UİD-DER’imizin biraz daha büyüdüğünü, işçi sınıfının içinde geliştiğini görmek nasip oldu bizlere.
              İşçi Dayanışması Bülteni
            • Bu Değirmenin Suyu Nereden Geliyor?
              2017’de Türkiye’de Thodex adında bir kripto para borsası açıldı. Büyük vaatler verildi, ünlü mankenlerle tanıtım reklamları çekildi, insanlardan paralarını güvenle teslim etmeleri istendi. Kısa yoldan para kazanma ve sınıf atlama hayalleri pompalandı. Ve 3,5 yıl içinde buraya para yatıranların sayısı 400 binlere ulaştı, şirket büyüdükçe büyüdü. Kripto para borsasına ilgi yoğundu. Çünkü ekonominin dibe doğru gittiği ülkede insanlar gelirlerini bir parça arttırmak istiyordu. Daha da önemlisi kısa yoldan zengin olmaya dönük reklamlar, Elon Musk gibilerin yönlendirmesi buraya insan çekiyordu. Fakat şirketin sahibi Nisan ayında 391 bin kişiyi dolandırarak 2 milyar dolarla sırra kadem bastı!
              Sesli Yorumlar | İşçi Dayanışması Bülteni

            Son Eklenenler

            • Özgürlüğün Peşinden Giden Bir Ozan: Victor Jara!
              Caminando/yürüyorum şarkısında Victor Jara özgürlüğü aradığını dile getiriyordu. Onu bulmak zor diyordu ama durmadı. Jara özgürlüğün peşinden gitmeye devam etti. Tüm insanların özgür ve eşit olduğu bir dünya kurma yolunda hayatını verdi. 16 Eylül...
            • Kriz, Pandemi, Hak Gaspları ve Emekçi Kadınlar
              Sokağa çıkma yasaklarının kalkması uzun zamandır ev ve işte dört duvar arasında kalan emekçi kadınların biraz olsun soluklanmasını sağlasa da salgın korkusu yeniden tırmanıyor. Buna artan işten atmalar ve hayat pahalılığı eşlik ediyor. Kırk katır mı...
            • Dega Demir’de İşten Atmalara Karşı Direniş
              İstanbul Esenyurt’ta üretim yapan Dega Demir ve Galvaniz fabrikasında işçiler sendikal haklarının tanınmamasına ve işten atmalara karşı iş bırakarak greve çıktı. İşçiler yaklaşık 1,5 ay önce Türk Metal Sendikasında örgütlenmeye başladılar....
            • Kopaş Kozmetik’te Sendika Düşmanlığı
              Ağırlaşan çalışma koşulları ve artan baskılar nedeniyle örgütlenerek sendikalı olmak isteyen işçilerin sayısı artıyor. Buna karşılık patronlar sendika düşmanlığı yapıyor, yasaları çiğniyor, haksız ve hukuksuz bir şekilde işçileri işten atıyor....
            • Türkiye İşçi Hareketinde Bu Ay (15 Ağustos - 15 Eylül)
              Çinli cep telefonu üreticisi Xiaomi’de işçilerin sendikalaşma mücadelesi sürüyor. Sendikalaştıkları için işten atılan işçiler direnişte… Türkiye’nin birçok yerinde işçiler hakları için mücadele ediyor. İşçiler, sermaye sınıfının saldırılarına...
            • McDonald's 14-15 Yaşındaki Gençleri Ucuza Sömürmek İçin Çağrı Yaptı
              McDonald’s fastfood zincirinin ABD’nin Oregon eyaletindeki şubesi işgücü bulma sıkıntısı yaşadıklarını duyurdu. Bu gerekçeyle “14-15 yaşındaki gençleri iş başvurusunda bulunmaya çağırıyoruz” ilanları verdi. Aslında Oregon’da eyalet kurallarına göre...
            • Xiaomi’de İşçiler Sendikal Hakları İçin Üretimi Durdurdu
              Çin sermayeli Xiaomi Salcomp’un İstanbul Avcılar’da bulunan fabrikasında sendikal haklarının tanınmasını isteyen ve Türk Metal’de örgütlenen işçiler üretimi durdurdu. Eylemlere katılan işçilerden 170’i Kod 49 bildirimiyle tazminatsız işten...
            • Hendek İş Cinayeti Davasının Dördüncü Duruşması Görüldü
              Sakarya’nın Hendek ilçesinde üretim yapan Büyük Coşkunlar Havai Fişek Fabrikasında 3 Temmuz 2020’de meydana gelen ve 7 işçinin hayatını kaybettiği, 127 işçinin yaralandığı patlamaya ilişkin davanın dördüncü duruşması 13 Eylülde görüldü. Davada...
            • “Denizin Suyu Tuzluymuş!”
              Ahmet Arif’in “Düşün! Uzay çağında bir ayağımız, ham çarık, kıl çorapta olsa da biri/ Düşün, olasılık, atom fiziği/ Ve bizi biz eden amansız sevda” şiiri bize çok şey anlatır. Bizi biz yapan sevdayı anlattığı gibi gözümüzle gördüğümüz ancak...
            • “Ölen Öldü! Peki, Şimdi Kalan Sağlar Ne Edecek?”
              Pandemi döneminde birçok sektörden emekçi maddi ve manevi yıkıma uğradı. Bunların arasında ağır bedeller ödemek zorunda kalan kültür-sanat emekçileri de var. Gün geçmiyor ki bir sahne ya da set emekçisinin intihar haberini almayalım. Pandemi...
            • 24 Ocak Kararları Aynasında 12 Eylül ve İşçi Sınıfı
              Bugün 12 Eylül. 12 Eylül 1980 askeri faşist darbesinin 41’inci yıldönümü. İşçi sınıfı bugün çok ağır sorunlarla boğuşuyorsa, örgütlülüğü ve dayanışması zayıflamışsa, tarihsel hafızası ve sınıf bilinci soldurulmuşsa bunun en büyük nedeni 12 Eylül...
            • Sendikalı Kadın, Örgütlü Kadın, Güçlü Kadın!
              1940’lı yıllarda ABD’de Oklahomalı petrol işçileri grevdedir. İşçi sınıfının ozanlarından Woody Guthrie ve Pete Seeger işçilerin yanı başındadır. Bir sendika yöneticisi onlardan grevci işçiler için bir şarkı yapmalarını ister. “Union Maid”...
            • HEBO Yapı İşçilerinin Mücadelesi Sürüyor
              Kocaeli/Çayırova’da bulunan Hekim Holding’e bağlı HEBO Yapı’da işçilerin mücadelesi devam ediyor. Şekerpınar’daki fabrikada çalışan işçiler, Hak-İş’e bağlı Özçelik-İş Sendikasına üye oldukları için işten atılmışlardı. İşten atılan 8 işçi bu...

            UİD-DER Aylık Bülteni